SULTAN II. ABDÜLHAMID DÖNEMINDE YERLI ÜRETIMI TEŞVIK POLITIKASI OLARAK İMTIYAZLAR

Authors : Şefik MEMİŞ

Pages : 453-472

Doi:10.14780/muiibd.665740

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2020-01-06

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda başlayan, 19. yüzyılda iyice ivme kazanan Sanayi Devrimi’nin ülkeleri ve ekonomileri dönüştürmesi karşısında çaresizce bekleyip maruz kalmak yerine günümüzde “çağını yakalamak” şeklinde sıkça kullanan bir hamleye girişti. Kuşkusuz bu hamle, gerek küreselleşme dalgasının ilk evresini yaşayan Batı toplumunu etkisine alan ekonomik kriz ve diğer dış gelişmelerden, gerekse Osmanlıların siyasî ve ekonomik sorunlardan etkilenmişti. Ancak Osmanlı hükümetleri, tüm bu olumsuzluklara ilaveten kapitülasyonlar da mücadele etmesine rağmen yerli üretimi geliştirmek ve Avrupa menşeli mallarla rekabet etmek için 1880’lerde, yani Sultan II. Abdülhamid döneminde yeni bir yöntem geliştirildi. Daha doğrusu mevcut bir yöntem, olgunlaştırılarak uygulamaya sokuldu: İmtiyazlar. İmtiyazlar, yerli girişimciye birçok avantaj sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Türkiye’de modern anlamda ilk özel sektör kitlesinin oluşmasına da katkı sağladı. Yerli sanayinin oluşturulması gayreti, yine ilk kez, Türkiye’nin kurucu Odası olarak kabul edilebilecek Dersaâdet insert ignore into journalissuearticles values(İstanbul); Ticaret Odası gazetesi taranarak adım adım takip edilip haberleştirildi. Bu makalede, bu haberlerden yola çıkılarak, 1885-1887 yıllarını kapsayan 3 yılda verilen imtiyazlar irdelendi. Böylece resmî ve propagandist bir yaklaşımdan nispeten uzak, Türk özel sektörünün bakış açısını da içeren bir imtiyaz incelemesi ortaya çıktı.
Keywords : İmtiyazlar, Yerli Sanayi, Özel Sektör, Dersaâdet Ticaret Odası gazetesi