Usûl Anlayışı Çerçevesinde Debûsî’nin Kelâmî Eğilimi

Authors : Hacer YETKİN

Pages : 27-59

Doi:10.15370/maruifd.333524

View : 14 | Download : 15

Publication Date : 2017-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz: Hanefî usûlcü Kadı Ebû Zeyd ed-Debûsî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 430/1039);, V./XI. asırda, Hanefî usulü- nün klasiklerinin ortaya çıkmasından hemen önce Mâverâünnehir’de yaşamıştır. Onun yaşadığı dönemde Hanefîliğin Irak ekolü gittikçe etkisini kaybederken, mezhebin entelektüel birikimi Mâverâünnehir’e doğru kaymaya başlamıştı. Debûsî, işte bu Irak-Mâ- verâünnehir ekolleşmesinin ayrım noktasında yer alır. Mâverâünnehir Hanefîliğinin temsilcisi olan Ebü’l-Muîn en-Nesefî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 508/1115);, Alâüddîn es-Semerkandî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 539/1144); gibi bazı âlimler, Mutezilî görüşlere yakınlığı ile bilinen Irak ekolünü takip ettiği için Debûsî’yi eleştirmişlerdir. Debûsî’nin bu konuda Ebü’l-Hasan el-Kerhî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 340/952); ve Ebû Bekir el-Cessâs insert ignore into journalissuearticles values(ö. 370/981); gibi Irak Hanefîlerinden daha çok eleştiriye maruz kalmasını anlayabilmek için, Debûsî’nin kelâm alanındaki görüşlerinin incelenmesi gerekir. Bu çalışmada, Debûsî’nin usûl eseri Takvîmü’l-edille’de ele aldığı hem doğrudan kelâm konuları, hem de kelâmda benimsediği ekol hakkında fikir verebilecek usûl tartışmaları incelenerek, Debûsî’nin kelâmî eğilimi tespit edilmeye ve bu suretle söz konusu eleştirilerin ardında yatan neden ortaya konulmaya çalışılacaktır
Keywords : Debûsî, Hanefi mezhebi, Mutezile, Takvîmül edille, usûl i fıkıh, Maverâünnehir