Mehmed Zihni Efendi Örneğinde Sahîh-i Buhârî Baskılarının Tashihi

Authors : Ali ALBAYRAK

Pages : 45-78

Doi:10.15370/maruifd.452185

View : 22 | Download : 15

Publication Date : 2018-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz: İslâm dünyasında ilk olarak Hindistan’da basılan insert ignore into journalissuearticles values(1270/1853); Buhârî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 256/870); el-Câmi‘u’s-sahîh adlı eserinin en bilinen ve kabul gören neşri Sultan Abdülhamid’in insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1918); talimatıyla Ezherli âlimler tarafından Mısır’da gerçekleştirilmiştir insert ignore into journalissuearticles values(1313/1896);. Hemen sonrasında Mehmed Zihni Efendi insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1913); de Sahîh’in İstanbul’daki ilk neşrini yapmıştır. Bu neşirlerde Sahîh-i Buhârî yazmaları içerisinde meşhur olan Yûnînî nüshası kullanılmıştır. Bilindiği gibi Ali b. Muhammed el-Yûnînî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 701/1302); kendi nüshasını ana metin olarak aktarırken elindeki diğer dört nüshanın farklarını metin üzerinde ve kenarlarda insert ignore into journalissuearticles values(hamiş); göstermiştir. Yûnînî’nin çok titiz bir şekilde tüm farklarını yansıttığı bu dört nüsha Asîlî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 392/1002);, Ebû Zer insert ignore into journalissuearticles values(ö. 434/1043);, İbn Asâkir insert ignore into journalissuearticles values(ö. 571/1176); ve Sem‘ânî’ye insert ignore into journalissuearticles values(ö. 562/1167); aittir. İki neşirde de Yûnînî nüshası kullanılmasına rağmen aralarında bazı farklar vardır. Ezherli âlimler Yûnînî nüshasını ana metin ve kenardaki yoğun notlar şeklinde basarken, Mehmed Zihni Efendi ise günümüze daha yakın bir anlayışla sadece ana metni yansıtmıştır. Fakat ana metin açısından da aralarında farklar vardır. Çünkü Ezherli âlimler ana metni çok az bir tashihle aynen naklederken Zihni Efendi, Kastallânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 923/1517); şerhindeki metni esas aldığından daha fazla tashih yapmıştır. Kastallânî şerhi de Yûnînî nüshasına göre yazıldığı halde ana metnin kimi yerlerde farklı olmasının sebebi, onun Sahîh-i Buhârî metnini belirtirken yapmış olduğu tercihlerdir. Çünkü o kimi zaman farklı nüshalardaki ifadeleri ana metin olarak öne çıkarmıştır. Genelde İbn Hacer’in insert ignore into journalissuearticles values(ö. 852/1449); etkisiyle oluşan bu tercihler, Zihni Efendi’nin neşrinde ve İslâm dünyasında basılan ilk Buhârî şerhlerine eklenen Sahîh metninin kısmen farklı olmasındaki en önemli etkendir. Günümüz Sahîh-i Buhârî baskılarında ve Buhârî şerhlerinde ise Ezherli âlimlerin neşrindeki ana metin kullanılmaktadır.
Keywords : Hadis, Sahîh i Buhârî baskıları, Yûnînî, tashih