Arjan Post, The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsiṭī (d. 711/1311), Leiden: BRILL, 2020, 321 sayfa.

Authors : Zeyneb Nur KIZILKAYA

Pages : 137-143

View : 55 | Download : 38

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Other Papers

Abstract :İbn Teymiyye’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 728/1328); tasavvufa yönelik tavrı tartışılagelen bir konu olmuş, çağdaşı sûfîlerin doktrin ve pratiklerine, onların İbnü’l-Arabî gibi tartışma konusu olmuş seleflerine karşı mesafeli-çekişmeli tutumuna rağmen tasavvufu tamamen reddetmediği konusunda genel kabule varılmıştır. İbn Teymiyye çevresinin tasavvuf ile ilişkisine dair literatüre yapılan son katkılardan biri de Arjan Post’un çalışması The Journeys of a Taymiyyan Sufi: Sufism through the Eyes of ʿImād al-Dīn Aḥmad al-Wāsitī insert ignore into journalissuearticles values(d. 711/1311);’dir. Post bu çalışmayı İbn Teymiyye’nin ehl-i hadis halkasının sûfî şeyhi kabul edilen İmâdüddîn el-Vâsıtî’nin otobiyografik metni üzerine inşa eder. Muhakkiki tarafından “Rihletü’l-imâm İbn-i Şeyhu’l-Hazzâmiyyîn mine’t-tasavvufi’l-munharif ilâ tasavvufi ehli’l-hadis ve’l-eser” insert ignore into journalissuearticles values(İmam İbn-i Şeyhu’l-Hazzâmiyyîn’in [Vâsıtî] sapkın tasavvuftan ehl-i hadis’in tasavvufuna yolculuğu); ismiyle başlıklandırılan bu metin Vâsıtî’nin doğru yolu bulma serüveninde karşılaştığı ve sapkınlıkla suçlayarak ayrıldığı çeşitli sûfî gruplardan kurtarılmış fırka addettiği İbn Teymiyye çevresine yönelişini anlatır. Post bu metni izleyerek 8/13. yüzyılda Irak’ta Rifâiyye, Bağdat sûfîleri, Vâsıtî’nin İskenderi’de bir süre müntesibi olduğu Şâzeliyye ve Kahire’de vahdet-i vücud öğretilerini reddettiği Ekberiyye’nin tasavvufi doktrin ve uygulamaları hakkında bilgi verir. Vâsıtî’nin son menzili olan Şam’daki ehl-i hadis çevresinin tasavvufa olan tutumlarını detaylandırır. Post, ayrıca, Vâsıtî’nin tasavvufa alternatif olarak formüle ettiği Sülûk/ehl-i hadis tasavvufunu inceler ve bahsedilen grupların bu öğretiler üzerindeki etkilerini tespit eder. Post, normatiflik kavramını da irdeleyerek bu kavramın sabit bir nosyon olmadığını, yerel bağlamına göre değişebileceğini savunur. Böylece, geleneksel normatif tasavvuf anlayışına meydan okuyarak, Vâsıtî’nin formüle ettiği ehl-i hadis tasavvufunun yerel bağlamında normatifliğini ve onun İbn Teymiyye çevresi için sufi şeyh olarak kabul edileceğini öne sürer. Bu yazıda Post’un çalışması Vâsıtî’nin dini/mistik görüşlerinin tasavvuftaki yeri ve kendisine atfedilen tasavvufi kimliğin değeri tartışılarak incelenecektir.
Keywords : Tasavvuf, ehl i hadis, İmâdüddîn el Vâsıtî, İbn Teymiyye