M.Nedim Tan. Bir Dinî İdealin İfade Biçimleri: Râbia el-Adeviyye’den Kalanlar, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020, 261 sayfa.

Authors : Hasan Aydemir

Pages : 261-266

View : 108 | Download : 90

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Other Papers

Abstract :M. Nedim Tan’ın bu çalışması Rabia el-Adeviyye’ye (ö. 185/801) ilişkin çağdaş literatürün oluşumunda önemli payları olan Margaret Smith, Abdurrahman Bedevi, Jean Annestay ve Rkia Elaroui Cornell’in birikimlerini farklı bir alana taşır. Yazar nakil merkezli yüzeysel bir anlatımdan kaçınır, Rabia hakkında kaynaklarda geçen tema ve motifleri yine metinlerin kendi iç bağlamlarında derinlikli bir şekilde yorumlar. Nitekim Rabia’dan kalanlara genellemelerden bağımsız olarak yaklaşan M. Nedim Tan, ona atfedilen sözlerde işlenen içeriği herhangi bir paradigmaya hapsetmeksizin ele alır ve metinler arası geçişlere dikkat ederek serbest bir tarzda tasavvuf tarihi literatürüne kronolojik olarak uzanır. Bunu yaparken Rabia hakkındaki ifade biçimlerini numaralandırır. Böylece yüzyıllar boyunca ortaya çıkan zihin ortaklığını ve sürekliliğini gözler önüne serer. Numaralarla birlikte tarihi süreç kronolojik olarak ilerledikçe yazar, söz konusu anlatıların çeşitlenmesini sağlayan baş aktörlerinin ilgili motifleri sürdürüş tarzına odaklanır. Bu açıdan kaynakların her birinin Rabia hakkındaki ifade biçimlerini yorumlarken metinlerin izin verdiği çerçevede kalmaya özen gösterir. Yazarın metinleri herhangi bir konuyla sınırlandırmayıp bir üst paradigmanın gölgesi altına sokmaması anlatıda hızlı geçişlere ve aktarımın bir üst bağlamla ilişkilendirilmeden olduğu gibi kalmasına neden olur. Diğer taraftan bu sayede Rabia’ya ilişkin anlatılar, tasavvuf kaynaklarında geçen çatışmalardan hareketle spekülatif çıkarımların gölgesi altında kalmaz ve Rabia anlatıları farklılaşmaktan ziyade özelleşir ve özelleştikçe birbirini tamamlayan bir bütün haline gelir.
Keywords : Tasavvuf, Râbia el Adeviyye, Zühd, Muhabbet, Velayet