İmam Şâtıbî’nin Hukukun Ahlâkî Dönüşümü Projesinin Uygulamasına Dair Bir Değerlendirme

Authors : Abdurrahim Kozalı

Pages : 33-62

Doi:10.15370/maruifd.1382376

View : 103 | Download : 89

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hukukun fonksiyonlarından adalet, bir hukuk sisteminin ahlâkî denetlemesi anlamında hemen bütün hukuk sistemlerince dikkate alınmıştır. Genel hukuk felsefesinde doğal hukuk düşüncesi tarafından üstlenen hukukun ahlâkî denetimi ödevi İslam hukuk düşüncesi açısından bakıldığında daha çok tasavvufî yönü olan âlimler tarafından gerçekleştirilmiştir. İslam hukuk düşüncesi açısından bu bağlamda en çok dikkati çeken isim Gazzâlî’dir. Bununla birlikte hukukun ahlâkî bakımdan denetlenmesinin ötesinde düzenlenmesini de içeren bir ameliyenin İmam Şâtıbî tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu çalışmada söz konusu ameliye, tipik olarak değerlendirilen birkaç mesele özelinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu meseleler “zimmet dışı teklif”, “af mertebesi”, “vazʿî hükümlerin hikmet eksenli tanımı”, “sıhhat ve butlân kavramlarına uhrevî boyut katılması” ve “sebepler için ön görülmemiş müsebbeplerin, hukuken geçersiz sayılması: hukuksal nedenselliğin reddi” şeklindedir.
Keywords : Hukuk ahlâk İlişkisi, İslam hukuk felsefesi, Fıkıh usûlü, Şâtıbî, el Muvâfakât