İrtidad Hadiseleri Bağlamında Yemâme Bölgesinin İslâm’a İntibak Süreci

Authors : Elif Kübra Aslandoğdu

Pages : 161-189

Doi:10.15370/maruifd.1490081

View : 85 | Download : 85

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber’in hayatının son zamanlarında baş gösteren irtidad ve isyan hadiseleri, Hz. Ebû Bekir’in halifelik sürecinde İslâm toplumunu ciddi mahiyette etkisi altına almıştır. Kaynaklarda Hz. Ebû Bekir’in yarımadadaki sükûneti sağlamak adına yaptığı savaşlar genellikle ridde savaşları başlığı altında zikredilmektedir. Bununla birlikte isyan hareketlerinin tamamını “ridde” şeklinde tanımlamak çok isabetli görünmemektedir. Ayaklanmaların birbirinden farklı sebepleri olduğu gibi, itaatsizlik gösteren toplumların tamamının da İslâmiyet’e dahil olmaları söz konusu değildi. Zira bazı kabileler İslâm’ı kabul etmeseler dahi cizye anlaşması yaptıkları için Medine İslâm Devleti’nin siyasî egemenliği altındaydılar. İlerleyen zamanlarda görülen otoriteye başkaldırılar ise, zekâtın verilmek istenmemesi veya Hz. Peygamber’in vefatıyla anlaşmanın sona erdiği düşüncesi yahut da peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan kimseleri destekleme şeklinde tezahür etmiştir. Bu çalışmada peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan, kabilesi Benî Hanîfe’den aldığı destekle devletin bekasını zora sokan bir isyan hareketinin önderliğini yapan Müseylime b. Habîb’in Yemâme bölgesinin İslâm’a intibak sürecini nasıl ve ne yönde etkilediği ele alınmaktadır. Makalede Yemâmelilerin İslâm’la ilk tanışmalarının nasıl gerçekleştiği, toplumun yeni dine entegrasyonunun ne oranda olduğu, çok kısa bir zaman dilimi içerisinde peygamberliğe ortaklık iddiasında bulunan bir kimseye neden destek verdikleri hususları değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Daha öncesinde Hz. Peygamber’in İslâm’a çağırdığı Yemâme’nin Hristiyan yöneticisi Hevze b. Alî’nin, daveti kabul etmek için yönetime ortak edilme şartını sunduğu gibi Müseylime’nin de kabilesinin lideri olarak peygamberlik makamına ortak edilmeyi istemesi ve bu hedefi doğrultusunda mücadele vermesi aslında Yemâme’nin yarımadanın en dirençli bölgelerinden biri olduğunun altını çizmektedir. Zikredilen hususlardan hareketle bu çalışma İslâmlama intibak sürecinin kendi içinde çeşitli denge unsurlarını barındırdığını göstermesi ve hem şahıs hem de bir bölge incelemesi olması açısından yapılacak yeni araştırmalara katkı sağlayacaktır.
Keywords : İslâm Tarihi, Siyer, Ebû Bekir, Yemâme, Müseylime, Hâlid b Velîd, İrtidat, İsyan