CHP-DP Rekabetinin Siyasal Psikolojik Zemini (1946-1950): Hasımlardan Rakiplere

Authors : Melih Nadi TUTAN

Pages : 51-77

Doi:10.14782/marmarasbd.1053865

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-03-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de çok partili hayata dönüşün nedenlerine dair birçok çalışma bulmak mümkünken, bu dönüşümde rol alan aktörlerin birbirlerini nasıl algıladıkları genellikle ihmal edilmiş ve derinlemesine bir incelemeye tabi tutulmamıştır. Bu çalışma, 1946-1950 yıllarındaki siyasal dönüşümde başat rol oynayan siyasal parti gruplarının birbirlerine ilişkin algılamalarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla çalışmada siyasal grupların davranışlarını ve algılamalarını inceleyen sosyal psikoloji ve siyaset psikolojisi literatüründen faydalanılarak, grupların karşılıklı algılamalarını ortaya çıkarabilecek olan 1947 ve 1949 yılı bütçe görüşmeleri içerik analizi ile betimsel ve sayısal analiz kullanılarak incelenmiştir. Bunun için ilk kısımda sosyal psikolojide grupların neden birbirlerine ayrımcılık davranışında bulunduğunu açıklamaya çalışan realistik çatışma ve toplumsal kimlik kuramları ile grupların birbirlerine dair imgelerini konu alan imge kuramlarının temel kavram ve argümanları sunulmuştur. Çalışmanın metodolojik altyapısının sunulduğu ikinci bölümün ardından üçüncü bölümde, incelenen bütçe görüşmelerinde bulunan kodlar aktarılmıştır. Bir sonraki başlıkta bu kodların arka planı analiz edilmiş ve dönem içerisinde grupların ilişkilerine yön veren olgu ve olaylar değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda CHP ve DP grupları arasında karşılıklı hasım imgesiyle başlayan ilişkilerin, dönemin ikinci yarısında olağan bir rakipliğe dönüştüğü görülmüştür. Bu dönüşümün sağlanabilmesinde sosyal rekabetlerin, materyal rekabetlere göre daha arka planda olmasının etkili olduğu, dolayısıyla uzlaşıya kapalı kimliksel konuların bulunmadığı bir ortamda grupların, siyasal hayatın olağan akışını birtakım düzenlemelerle sürdürebildiği öne sürülmüştür.
Keywords : Siyaset psikolojisi, Çok partili hayat, CHP, Demokrat Parti, Stereotip