Suriye Krizinde Mezhepçiliğin Araçsallaştırılması

Authors : İbrahim AKKAN, Fuat AKSU

Pages : 154-179

Doi:10.14782/marmarasbd.1212968

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2023-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :2011 Suriye kriziyle birlikte Sünni-Şii ayrımı Ortadoğu bölgesindeki siyaset açısından en önemli faktörlerden biri haline gelmiştir. Özellikle Suriye’deki çatışmalarda mezhep gruplarının birbirlerini varoluşsal birer tehdit olarak algılamasıyla krizde zaman zaman mezhepsel bir boyut öne çıkmıştır. Fakat bu dönüşüm, temel olarak mezhepçiliğin tarihsel köklerine dayanmanın ötesinde, liderin ve siyasi elitlerin iktidarın güvenliğini sağlamak için mezhepsel kimlikleri birer araç olarak kullanmasının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu makale Suriye krizinde mezhepsel araçsallaştırmanın kimler tarafından, nasıl yapıldığını ve bu politikanın çatışmaları ne yönde etkilediğini tartışmaktadır. Makalede Suriye krizinin karmaşık mezhepsel boyutunun primordializm yaklaşımıyla açıklanamayacağı görüşünden hareket edilmektedir. Bu bağlamda primordializm yerine Enstrümantalizm yaklaşımı kullanılarak Beşar Esad yönetiminin mezhepsel kimlikleri iktidarının sürekliliğini sağlamak amacıyla araçsallaştırdığı savı tartışılmaktadır. Bunun için de Suriye’de siyasal iktidarın söylem, eylem ve politikaları incelenerek Suriye krizinde mezhepçiliğin nasıl araçsallaştırıldığı açıklanmaktadır. Suriye krizinde mezhepçiliğin araçsallaştırılması politikasının Esad’ın çatışmaları kendi lehine çevirmesinde ve varlığını korumasında önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Öte yandan bu politikanın birçok olumsuz sonucu olduğu ve tehlikeli bir süreci beraberinde getirdiği de göz ardı edilmemelidir. Mezhepçiliği araçsallaştırma politikası, toplumun kimlik çizgilerine göre bölünmesi, mezhep grupları arasındaki hoşgörünün ortadan kalkması ve Ortadoğu bölgesinde kimlik temelli düşmanlıkların ortaya çıkması gibi nesilleri etkileyecek sorunlara yol açmıştır. Bu da mezhepçiliğin araçsallaştırılmasının kısa vadede avantaj sağlayan bir politika olmasına rağmen uzun vadede büyük sorunlar yaratacağını göstermektedir.
Keywords : Suriye, Mezhepçilik, Enstrümantalizm, Primordializm, Araçsallaştırma