Hicri 4. ve 5. Yüzyıllarda Yazılmış Hisbe Eserlerinin Analitik Bir İncelemesi

Authors : Bahjt Mouhamd Almoustafa

Pages : 42-59

Doi:10.58686/marufiktisat.1494750

View : 40 | Download : 47

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Hisbe kurumunun tohumları Hz. Peygamber (sav) zamanında atılmış ve onun pazarlarda yaptığı bazı uygulamalarla ortaya çıkmıştır. İlk başta herhangi bir ismi ya da özel bir düzeni olmayan bu sistem; Râşid Halifeler döneminde gelişmeye başlayarak Emeviler ve Abbâsîler dönemlerinde de bu gelişimini devam ettirmiştir. Öyle ki, sonunda diğer kurumlardan ayrılarak kendi memurları ve şehirlerde görevlileri olan müstakil bir kurum haline gelmiştir. Daha sonra hisbe, fıkıh kitaplarında yerini almış ve âlimler kitaplarının bazı bölümlerinde ona değinmeye başlamışlardır. Ardından, hisbeye dâir müstakil eserlerin telif edildiği aşamaya geçilmiş ve Atrûş, Şeybânî, İbn Bessâm ve İbnu’l-Uhve gibi birçok müellif hisbeye dâir müstakil kitaplar kaleme almışlardır. Bu çalışma da, hicrî IV-V. asırlara odaklandığından hisbeye dâir yazılan müstakil eserleri ve müstakil hisbeye dâir yazılmasa da hisbe konusuna önem verip ona bir bölüm ayıran ve teorik hisbe kitapları kategorisinde olan kitapların incelemesini içermektedir. Çalışmada; Atrûş, Hallâl, Mâverdî ve Ebu Ya’lâ’ya âit bu kitaplar analiz edilip tanıtılmış ve bu müelliflerin kitaplarında izledikleri telif yöntemleri incelenmiştir.
Keywords : Hisbe, Dördüncü ve Beşinci Hicri Yüzyıl, Hisbe Eserleri, Muhtesip