Dönüşüm ve Etik

Authors : Orhan Tekin

Pages : 175-189

Doi:10.46641/medeniyetsanat.1543316

View : 53 | Download : 62

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Sanatın sürekli bir dönüşüm içerisinde olduğunu birkaç örnek dışında söylemek mümkün değil. Benzer ifade etik için de kullanılabilir. Etik kuralları herkes için aynıyken ahlak kuralları kişiden kişiye değişir. Makalede sanatçılardan ve roman kahramanlarından bahsedilirken bu ayrım özellikle gözetilmiştir. Sanatçı, sanatı dönüştürürken ahlaklı olmayı (etik, felsefe açısından ahlaktır; ahlaklılığın felsefesidir) gözetir mi? Mülkiyete ve maneviyata karşı kabul gören hukuk kurallarının sınırları dışında, müdahalenin adli ya da manevi olarak cezasının çekileceği bir sistem içerisinde yaşıyoruz. Uzunca sayılabilecek bir toplumsal yapılaşmayla ilgili şu şekilde bir saptama yapılabilir: Etik kuralları sorumluluk yüklemiş, özgürlük istemi ise cezaya tabi tutulmuştur. Dönüşümün, genel geçer kuralları dışlamaya başlaması etik kurallarına ters düşmeye başlamasından kaynaklanmaktadır. Dönüşüm kendi etik kurallarını belirleyene kadar var olan etik kurallarla çeliştiği için dirençle karşılaşır. Orta Çağ Avrupası, gözdağı vermek adına, dinî inancın ahlak kurallarına ters düşen davranış biçimlerini en ağır şekilde cezalandırmaktaydı. Bu tür örneklendirmeler oldukça fazladır ve yaşamın her alanından (felsefe, bilim, sanat vb.) ve coğrafyasından bu tür örnekler vermek mümkündür. Bu direnç bağlamında suç ve cezadan bahsetmek olasıdır. Suç ve ceza, medeniyetleri istenen yöne doğru dönüştürür, tıpkı dönüşüm ve etik arasındaki ilişkide olduğu gibi. Günümüzde dışlanma cezasına eskisine oranla oldukça az rastlanmaktadır. Özgürlük, sorumluluk olmaya başlamış; etik ise sadece sorgulanacak, değerlendirilecek ve -değer- olarak hak ettiği mevkiye konumlandırılacaktır. Yukarıda bahsedilen bağlamlarda öncelikle plastik sanatlar alanında Amerikalı sanatçılardan Paul McCarthy ve Cindy Sherman; yazın alanında ise Franz Kafka, Dönüşüm ve Mary Shelley, Frankenstein ya da Modern Prometheus yapıtlarıyla “dönüşüm ve etik” bağlamında konu çerçevesinde ve tarihsel süreç içerisinde temel hatlar ile irdelenecektir.
Keywords : Sanat, Dönüşüm, Etik, Edebiyat