Reklam Şüpheciliği: Sistematik Literatür Analizi ve Kavramsal Bir Model Önerisi

Authors : İbrahim Kiçir

Pages : 121-154

Doi:10.31123/akil.1629964

View : 104 | Download : 60

Publication Date : 2025-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma reklamcılık literatürü içerisinde sıklıkla incelenen bir kavram olan reklam şüpheciliği hakkında derinlemesine bir bakış açısı geliştirmek için sistematik literatür analizi yapmayı ve kavramsal bir model önerisinde bulunmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda SPAR-4-SLR Protokolü kullanılarak 1994-2024 yılları arasında yayınlanan 72 ulusal ve uluslararası bilimsel makale üzerinde analizler gerçekleştirilmiştir. MAXQDA yazılımı kullanılarak yapılan analizlerle reklam şüpheciliğini konu alan makalelerin betimsel ve yöntemsel özellikleri ile reklam şüpheciliğinin öncülleri, sonuçları, aracıları ve düzenleyicileri üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma sonuçları; literatürde reklam şüpheciliği kavramına süregelen ve güncel bir ilginin bulunduğunu, dijital reklamcılık uygulamaları ile birlikte kavramın dijital bağlamlarla ele alınmaya başlandığını, en çok tercih edilen veri toplama tekniğinin anket, veri analiz yönteminin ise yapısal eşitlik modeli olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları aynı zamanda reklam şüpheciliğinin öncülleri ve sonuçlarına yönelik bir sınıflandırma yapılabileceğini, reklam şüpheciliğinin gerek reklamcılık gerekse markalar açısından istenmeyen sonuçlar üzerinde etkili olabileceğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın elde ettiği sonuçlar ve önerdiği kavramsal model aracılığıyla reklam şüpheciliğine yönelik derinlemesine bir bakış açısı geliştirmeye katkı sağlayacağı, literatürdeki boşluğu doldurarak hem akademik çalışmalara hem de reklamcılık profesyonellerine faydalı olacağı düşünülmektedir.
Keywords : Reklam Şüpheciliği, Reklamcılık, Sistematik Literatür Analizi, Reklamcılık Literatürü, SPAR-4-SLR Protokolü