II. Abdülhamit’in Dış Politikasında İslamcılık ve İngiliz Şeyhülislam Abdullah Quilliam

Authors : Şaban TANIYICI, Selçuk KAHRAMAN

Pages : 7-31

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2017-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :İslamcılık, 19. yüzyılda bazı Müslüman aydınların aradığı kurtuluş reçetelerinden biri olarak günümüzdeki anlamlarıyla ortaya çıkmıştır. İslamcılık, özellikle Batı sömürgesine ve işgaline karşı İslam coğrafyalarında siyasal birlik ideolojisinin bir aracı olarak kabul görmeye başlaması Osmanlı açısından II. Meşrutiyet süreci ile gerçekleşmeye başlamıştır. Bu düşünce özellikle II. Abdülhamit dönemi politikalarında başat bir rol oynamış ancak II. Abdülhamit’in hal edilmesinden sonra terk edilmiştir. Bununla birlikte İslamcılığın fraksiyonları da dikkate alındığında uzlaşılmış tek ve genel geçer bir tanımından bahsetmek pek mümkün görünmemektedir. Bu durum üzerinde ise coğrafya, kültür, etkileşim, mezhep, devlet algısı ve çıkarları, ekonomik ve politik tercihler gibi çeşitli etkiler yer almaktadır. Bütün bu etkiler ve İslamcılığın gelişim serüveni içerisinde, II. Abdülhamit dönemi oldukça önemli tecrübeler sunmaktadır.   Kuşkusuz yakın tarihin önemli tecrübeleri ve politik stratejileri çoğu kez günümüzdeki bölgesel ve küresel siyaset konuları açısından önem arz etmektedir. Bu tecrübeler devletlerin dış politika tercihlerini ve faaliyetlerini yönlendirmede etkili olabilmektedir. Bu bağlamda II. Abdülhamit dönemi dış politikasının küçük bir bölümünü özetleyen bu çalışmada, kendisi bir İngiliz olan Abdullah Quilliam’ın, İslamcılık düşüncesi ve pratiği açısından önemli bir tarihsel tecrübe olarak ortaya konulması hedeflenmektedir. Böylece çalışma hem literatürde oldukça az çalışılmış bir konuyu gündeme getirmek hem de II. Abdülhamit’in dış politikasının İslamcılık düşüncesi açısından anlamlandırılmasına bir ölçüde katkı sunmayı öncelemektedir.  
Keywords : 2 Abdülhamit, Quilliam, İngiliz, Dış Politika