Osmanlıların Coğrafya Ders Kitaplarında Kürtler ve Kürdistan

Authors : Bekir BİÇER

Pages : 56-75

View : 17 | Download : 18

Publication Date : 2020-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Makale Geçmişi Geliş: Kabul: Yayın: Anahtar Kelimeler: Coğrafya Kitabı, Kürt, Kürdistan, Osmanlı Devleti, Vatan Osmanlı Devleti’nin modernleşme sürecine paralel olarak eğitim sisteminde köklü değişimler olmuştur. Eğitim faaliyetleri devletin görevi olmuş, Maârif Nezâreti kurulmuş ve ders kitapları hazırlanarak mekteplerde okutulmuştur. XIX. yüzyılın son çeyreğinde mekteplerde okutulan dersler arasına coğrafya dersleri de girmiştir. 1872 tarihinden başlamak üzere Mutlakıyet ve Meşrutiyet devrinde iki yüz civarında coğrafya ders kitabı yazılmıştır. Osmanlı Devleti; ders kitapları aracılığıyla Osmanlıcılık fikrini yerleştirmeyi ve Osmanlı birliğini sağlamayı amaçlamıştır. II. Meşrutiyet devrinde özellikle Balkan Savaşlarından sonra ise ders kitaplarında millî değerler ön plana çıkmaya başlamıştır. Coğrafya kitaplarında coğrafi bilgiler yanında Osmanlı Devleti’nin siyasi yapısı, din ve cemaatler, ekonomik faaliyetleri, sosyal yapısı ve kültürel özellikleri ile ilgili oldukça kapsamlı ve orijinal bilgiler mevcuttur. Kitaplarda Osmanlı İmparatorluğu’nu oluşturan kavimlerin etnik yapısına da yer verilmiştir. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nin asli unsurlarından sayılan Kürtler hakkında önemli bilgiler vardır. Coğrafya kitapları ve coğrafya kitaplarında Kürt varlığı hakkında maalesef çok az bilimsel araştırma yapılmıştır. Kürtlerle ilgili yapılan araştırmaların bir kısmı ise ayrımcı, ırkçı özellikler taşıdığı için Kürtler ve Kürdistan hakkındaki bilgiler istismar aracı olarak kullanılmaktadır. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin son kırk yılında yazılan coğrafya kitapları incelenmiş ve bu kitaplardan Kürtler ve Kürdistan hakkında verilen bilgiler kronolojik olarak tespit edilmiştir. Kitaplardan sadece Kürtler ve Kürdistan hakkında verilen bilgiler seçilmiştir. Derlenen bu bilgilerin arasında, konu bütünlüğünü bozmamak için herhangi bir açıklama yapılmamıştır. Makalenin sonuç bölümünde genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bu makalenin amacı bilgilerin bağlamından koparılarak istismar edilmesine engel olmaktır.
Keywords : Coğrafya Kitabı, Kürt, Kürdistan, Osmanı Devleti, Vatan