Türkiye’de Dini Gruplarda Doğu-Batı Karşıtlığı: Dergiler Üzerine Bir İnceleme

Authors : Selahattin ÇANKAL

Pages : 141-163

View : 17 | Download : 15

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Modernleşmeyle birlikte 19 ve 20. yüzyıldan itibaren sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik olmak üzere pek çok alanda meydana gelen değişim karşısında insanların dünyayı anlama ve algılama biçimleri de bir değişim sürecine tabi olmuştur. Değişim karşısında muhafazakâr bir tutum sergileyen dini yapı ise bütünleşmeyi sağlamak ve olası sapma davranışlarının karşısında bireye yol göstermek amacıyla çeşitli stratejiler geliştirmiştir. Geliştirilen bu stratejileri görmek amacıyla bir dini grup örneği olan Menzil Tarikatı ve İsmail Ağa Cemaati referans alınmıştır. Dini grupları nitelemede önemli bir özellik olan sosyal kontrol işlevinin nasıl karşılık bulduğunu anlamak adına her iki dini grubun medya koluna ait dergiler araştırmanın aydınlatılmasına kaynaklık etmiştir. Bu bağlamda Menzil Tarikatı ve İsmailağa Cemaati’nin bağlı oldukları gelenek çerçevesinde dergilere yansıyan ideoloji ve bu ideolojiye bağlı sosyal kontrol söylemlerinin neler olduğu tespit edilmiştir. Menzil Tarikatına ait Mostar ve Aile dergileri ile İsmailağa Cemaati’ne ait Marifet ve İsmailağa dergilerinin nitel araştırma yöntemi çerçevesinde örneklem olarak seçilmiştir. Bu dinî gruplara ait seçilen metinler, eleştirel söylem analizi tekniği uygulanarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda, Nakşibendî geleneğine bağlı Menzil Tarikatı ve İsmailağa Cemaati’nin doğu-batı karşıtlığı içerisinde modernizmin getirdiği birçok toplumsal değişmeler karşısında nasıl bir tavır takındıkları gösterilmiştir. Böylece dinî grupların toplumsal değişimler karşısındaki söylemlerinin neler olduğu ve bunların dinî ve kültürel boyutları ortaya konulmuştur.
Keywords : Din, Dini Gruplar, Doğu Batı Karşıtlığı, Modernizm