Daśakarmapathāvadānamālā’da Üzüntü Bildiren Duygu Sözcükleri

Authors : Ahmet Ferhat ÖZKAN

Pages : 164-172

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Uygur Türkçesi, Maniheizm ve Budizm inancına yönelik dinî metinler bakımından zengin bir dil malzemesi sunmaktadır. Çince, Sanskritçe, Soğdca, Toharca ve Tibetçeden Uygur Türkçesine yapılan çeviriler sadece dönemin inanışına dair değil aynı zamanda Türkçenin bu dönemdeki söz varlığına ilişkin de önemli veriler sunmaktadır. Theravada Budizm’inin Vaibhāṣika okuluna ait bir eser olan ve en geç on birinci veya on ikinci yüzyılda çevrildiği düşünülen Daśakarmapathāvadānamālā insert ignore into journalissuearticles values(DKPAM);, “on insert ignore into journalissuearticles values(kötü); davranış yollarının zincirleme hikâyesi” anlamına gelmektedir. Budist bir akaid ve etik kitabı olan bu hikâyede duygular önemli bir yer tutmaktadır. Metinlerde kıskançlık, aç gözlülük, öfke gibi kimi duyguların kötülüklerinden bahsedilirken Buda’dan korkulması gerektiği veya insanlara merhamet gösterilmesi gerektiği de öğütlenir. Bu “duygusal” niteliklerinden ötürü Daśakarmapathāvadānamālā, Eski Uygur Türkçesindeki duygu söz varlığını inceleyebilmek için önemli bir kaynak hâline gelir. Bu metin aynı zamanda “üzüntü, keder ve hüzün” anlam dairesine giren sözcükler bakımından da zengin bir söz varlığına sahiptir. Bu çalışmada, öncelikle, bir Eski Uygur Türkçesi metni olan DKPAM’de bu anlamı veren sözcükler tespit edilmiştir. Bu tespitin ardından, metin bağlamı içinde yapılacak yakın okuması yoluyla ilgili sözcüklerin semantik nüanslarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Eski Uygur Türkçesi, Eski Türkçenin Söz Varlığı, Duygu Tarihi, Duygu Sözcükleri, Duygular ve Din