Türkiye’de Varoluşçuluğun İlk Alımlanışına Dair Joachim Ritter Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Authors : Feyza Şule Güngör

Pages : 114-130

View : 61 | Download : 95

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :20. yüzyıl Kıta Avrupası çevresinde yoğun bir ilgiyle karşılanan varoluşçuluk, modern felsefenin temel yapısıyla bir karşıtlık içinde oluşturulmuştur. Modern felsefenin objektiflik arayışına karşı varoluşçuluğun sübjektiflik kıstası, soyut ben’e karşı somut ben anlayışı, sistem ve bütünselliğe karşı devinim ve oluş anlayışı, mutlaklığa karşı muğlaklığı sahiplenmesi bu kopuşun yarattığı önemli karşıtlıklardır. Bu felsefi atmosferin oluşmasında Fransız filozofların Alman felsefi mirasını ve özellikle Husserl ve Heidegger fenomenolojisini keşifleri etkili olmuş, felsefi düşünme varoluş ve eylemle yeni bir ilişkiye dahil edilmiştir. Alman ve Fransız felsefelerinin bu etkileşimi varoluşçuluğu biçimlendirmiş ve felsefi bir gündem oluşturarak daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Bu etkileşim, Tanzimat Dönemi’nde ve Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde Almanya ve Fransa ile olan yakın siyasal ilişkilerden dolayı Alman-Fransız felsefesine yoğun bir ilgiyle yaklaşan Türk filozoflar üzerinde de önemli etkiler bırakmıştır. Varoluşçuluk, Türkiye’ye Sartre varoluşçuluğunun yarattığı atmosferle hemen hemen eş zamanlı olarak girmiştir. Joachim Ritter (1903- 1974), 1950’lerde hem İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde varoluşçulukla ilgili verdiği dersler ve konferanslarla hem de yetiştirdiği öğrencilerle varoluşçuluğun Türk akademisiyle ilişkisi açısından önem taşıyan bir isimdir. Bu çalışmada da Joachim Ritter’in İstanbul’da verdiği konferanslar çerçevesinde varoluşçuluğun temel tezleri, ülkemizde akademik çevrede ilk alımlanışı ve yarattığı düşünsel atmosfer değerlendirilecektir. Bu değerlendirmede Ritter’in varoluşçuluğun değişkenliği ve philosophia perennis’in sürekliliği ikileminde Türkiye’ye yönelik çözümlemeleri de temel izleklerden biri olarak tartışılacaktır.
Keywords : Joachim Ritter, Türk Felsefesi, Varoluşçuluk, Fenomenoloji