Selçuklu’da Halk-İktidar İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Züriye Oruç

Pages : 206-218

View : 83 | Download : 132

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Selçuklu’da halk-iktidar ilişkisi, bağlı bulunduğu dinî ve sosyo-kültürel yapının bir sonucu olarak şekillenmiştir. İktidarın sınırlarını ve halkın iktidar nazarındaki kıymetini bu yapı belirlemiştir. Türk devletlerine bakıldığında hâkimiyetin temel dayanağının ilahî olduğu görülür. Bununla birlikte hâkimiyetin meşruiyetinde ve sürdürülmesinde; ayrıca güçlü bir halk-iktidar bağının oluşmasında; inanç ve töreye riâyet edilmesi, güç ve iradenin ortaya konulması ve toplumsal rızanın sağlanması gibi birden fazla etkenin rolü vardır. Araştırmanın amacı halkın Selçuklu hükümdarları ile olan ilişkisine dönem kaynakları ve siyasetnâmeler yoluyla ışık tutmaktır. Çalışma sonucunda, Selçuklu hükümdarlarının halka yaklaşımda ve adalet dağıtımında ayrım yapmadıkları; halkı doyurmak, korumak ve sıkıntılarını gidermek konusunda hassas ve aceleci davrandıkları görülmüştür. Hükümdarlar kendilerini Allah’ın taht ve taç sahibi yaptığına ve bazı sorumluluklar yüklediğine tam olarak inandıklarından halkın rızasını önemsemişlerdir. Dolayısıyla halkın rızasının kendilerini Allah’ın rızasına kavuşturacağı düşüncesi ile hareket etmişler; zâlim ve baskıcı olmamışlardır. Aksine adalet ve halkın memnuniyeti Selçuklu hükümdarlarının en önem verdikleri meseleler olmuştur. Halk ise hükümdarları ile herhangi bir engelle karşılaşmadan görüşebilmiş ve sıkıntılarını rahatça anlatabilmiştir. Taht mücadelelerinde zaman zaman taraflardan birini desteklemiş, tahta çıkan hükümdarlarına biat ettikleri zaman ise yeminlerine sadık kalmaya gayret göstermiştir.
Keywords : Selçuklu, Halk, İktidar.