Besinlerle alınan endokrin bozucuların pubertal gelişim üzerine etkisi

Authors : Gül Eda KILINÇ, Alev KESER

Pages : 342-353

Doi:10.26559/mersinsbd.842650

View : 18 | Download : 21

Publication Date : 2021-08-25

Article Type : Review Paper

Abstract :Öz Puberte, üreme işlevine ulaşmak için adolesanın bedeninde meydana gelen bir dizi gelişimsel değişiklerdir. Pubertal gelişim nöroendokrin sistem tarafından kontrol edilmektedir ve pubertal zaman üzerinde birçok faktör etkili olmaktadır. Bu faktörler arasında nöroendokrin sistemi önemli düzeyde etkileyen endokrin bozucular yer almaktadır. Endokrin bozucular; endokrin sistem fonksiyonlarını etkileyerek organizmanın sağlığı üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmektedirler. Bu etkilerini ise hormonların sentez, taşınma, metabolizma, bağlanma reaksiyonları, aktiviteleri, vücuttan atılımları ve hatta hedef hücredeki etkilerini değiştirebilme özellikleri yoluyla gerçekleştirmektedirler. Endokrin çevre bozucuların insan sağlığı üzerine olası etkileri giderek tartışmaların odağı haline gelmektedir. Endokrin çevre bozan kimyasallar; plastiklerde, deterjanlarda, böcek ilaçlarında ve endüstriyel kimyasallarda bulunmaktadırlar. Endokrin bozucuların bir kısmı lipofilik yapıda olup yağ dokusunda birikir, bir kısmı ise özellikle gelişimin kritik bir periyodu sırasında önemli rollere sahiptir. Pubertal gelişim üzerinde özellikle sentetik ve çevresel endokrin bozucular etkili olmakta ve bunların vücuda alınmasında beslenmenin oldukça önemli bir etkisi bulunmaktadır. Besinler özellikle üretim, depolama ve işleme yöntemleri sırasında endokrin bozucular ile kontamine olmaktadır. Endokrin bozucuların vücut üzerine etkileri, bireylerin lipid profili, oksidatif stres düzeyi, antioksidan kapasiteleri ve beslenme durumu gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bunun yanında çok sayıda hayvan ve insan çalışması, besinler yoluyla alınan endokrin bozucuların pubertal gelişim üzerine olumsuz etkilerini ortaya koymaktadır. Ancak çalışma sonuçları, endokrin bozuculara maruziyet zamanına insert ignore into journalissuearticles values(prenatal, perinatal ve pubertal); ve endokrin bozucu kimyasal bileşenlerin antagonist etkilerine yönelik konularda yetersiz kalmaktadır. Bu derlemede özellikle besinler yoluyla maruz kalınan endokrin bozucuların pubertal gelişim üzerine etkisinin literatüre dayalı olarak tartışılması amaçlanmıştır.
Keywords : Besin, endokrin bozucular, puberte