“HAZA KİTÂBU BAYTARNÂME” VE “TERCÜME-İ BAYTARNÂME”DE TIP VE VETERİNER HEKİMLİĞİ ALANINDA ORTAK UYGULAMALAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Ali` YİĞİT, Serdar İZMİRLİ, Aşkın YAŞAR

Pages : 7-14

View : 17 | Download : 16

Publication Date : 2013-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Evcilleşinsert ignore into journalissuearticles values(tir);me süreci ile insanın yararlandığı hayvanları tedavi etmesi doğal bir sonuç olarak kabul edilmekte; Tıp ve veteriner hekimliğinin tarihin bazı dönemlerinde ortaklaşa yürütüldüğü bilinmekte, hatta günümüzde de “tek tıp tek sağlık” konsepti içerisinde tıp ve veteriner hekimliği işbirliğinin önemi üzerinde durulmaktadır. Yazma eserler içerisinde veteriner hekimliği tarihinin önemli bir kaynağını oluşturan baytarnamelerin, veteriner hekimliği ve genel olarak at yetiştiriciliği, hastalıkları ve tedavileri konularını içermekle birlikte folklorik bilgiler ve bunlar arasında tıp konusunda da bazı bilgiler içerdikleri belirtilmektedir. Bu çalışmada, baytarnamelerde yer alan tıp ve veteriner hekimliği ortak uygulamalarının insert ignore into journalissuearticles values(tanı ve tedavi metotları gibi); değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyal olarak “Tercüme-i Baytarnâme” ve “Haza Kitâbu Baytarnâme” isimli iki baytarname incelendi. Buna ilave olarak, baytarnameler üzerine yapılan bilimsel çalışmalar ve günümüz folklorik hekimliği bilgi ve uygulamaları da karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Çalışmada, insan ve hayvanlarda görülen bağır ağrısı, dalak şişmesi insert ignore into journalissuearticles values(talak, adem talağu);, karın fıtkı, ziybe insert ignore into journalissuearticles values(karaciğer hastalığı);, uyuz, müşeş insert ignore into journalissuearticles values(Jardone);, baras insert ignore into journalissuearticles values(Trichophytose ya da Vitiligo);, yılan sokması ve çıban insert ignore into journalissuearticles values(Abscess, apse); gibi hastalık/durumlarda insan ve hayvanlar için aynı tedavilerin uygulandığı ya da önerildiği; farklı hastalıklar insert ignore into journalissuearticles values(atta bukağılık felci ve nefes darlığı - insanda öksürük); için de benzer tedavilerin uygulandığı belirlendi. Ayrıca, belirli hayvan materyal/ürünlerinin bazı insan hastalıklarının tedavisinde, insan materyal/ürünlerinin insert ignore into journalissuearticles values(kuru kafa kemiği, avrat kanı, oğlan ve yetişkin idrarı, gaita vb); de hayvan hastalıklarının tedavisinde kullanıldığı tespit edildi. Sonuç olarak baytarnamelerin, hayvan hekimliğinin yanı sıra insan hekimliği açısından da önemli sayılabilecek bilgiler içerdiği; baytarnamelerin içerdiği ortak bilgi ve uygulamalardan hareketle, tarihsel süreçte paralel gelişen insan ve hayvan hekimliğinin ortak yönlerinin olduğu söylenebilir.
Keywords : Baytarname, Haza Kitâbu Baytarnâme