İbn Hubel ve eseri Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb’da omurga hastalık ve travmaları üzerine

Authors : Ahmet ACIDUMAN, Uygur ER

Pages : 71-81

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazıda Ahlatşahlar dönemi ünlü âlimlerinden Muheẕẕebu’d-dīn b. Hubel ve 1164/5 yılında yazdığı önemli tıp eseri Kitābu’l- Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb’ın omurga travmalarının cerrahi ve tıbbi tedavisi hakkındaki bölümlerinin tanıtılması ve tıp tarihindeki yerinin tartışılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada Muheẕẕebu’d-dīn b. Hubel’in Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Kütüphanesi’nde bulunan Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserinin matbu bir nüshası kullanılmıştır. Kitabın omurga travmaları ile ilgili bölümleri Türkçeye çevrilmiş ve metin içinde sunulmuştur. Bulgular ilgili literatürle karşılaştırılmış ve tıp tarihindeki yeri araştırılmıştır. Muheẕẕebu’d-dīn b. Hubel’in zamanın tıp paradigmasına bağlı olarak humoral teori etkisinde olduğu anlaşılmaktadır. Temel olarak Hippokrates’in büyüme çağından önce gelişen kamburluk öldürücüdür, çocuk erken sütten kesilirse kamburluk gelişir gibi veya tedavi anlamında kifozitede traksiyon uygulanması gibi öğretilerine uygun öneriler öne sürmekle beraber, eserinde Hippokrates’e ilk başkaldırı sayılabilecek ipuçları da izlemek mümkündür. Omurga kırık ve çıkıklarında omurilik hasarı olup olmamasının gidişatı belirleyeceği saptaması önemlidir. Muheẕẕebu’d-dīn b. Hubel’in eseri Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb omurga travmalarının tedavisinin tarihsel gelişimi içinde zamanın tıp paradigmasına uygun fakat özgün katkı ve karşı çıkışlarıyla önemli bir yere sahiptir
Keywords : Muheẕẕebud dīn b Hubel, Kitābul Muḫtārāt fīṭ Ṭıbb, Omurga travmaları tarihçesi, Humoral teori