Sivas Folklorunda Türk Çoban Köpeği Kangal

Authors : Çağrı Çağlar SİNMEZ, Aşkın YAŞAR

Pages : 53-54

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2013-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk insanına en yakın hayvanlardan biri olan köpek, Türk folklorunda kutsal sayılan hayvanlar grubundandır. Türk çoban köpeklerinden biri olan Kangallar, geleneksel ekonomisi tamamen küçükbaş hayvan sürülerine bağlı Oğuz Boylarının sürüleri ile Anadolu’ya getirilmiştir. Türk Çoban Köpeği Kangal, dünyanın en eski, en yaygın doğal çoban köpeği ırkının, geleneklerine bağlı Kangal İlçesi halkının benzersiz koruması sayesinde tüm özellikleri ile günümüze kadar ulaşabilmiştir. Çalışmada, Sivas Folkloru içerisinde yer alan Kangal Irkı Türk çoban köpek yetiştiriciliğine ait folklorik bilgilerin tespiti ile Türk Kültür hazinesine katkı sağlanması amaçlandı. Çalışmanın materyalini, Sivas yöresinde folklorik veteriner hekimliği ve hayvancılıkla ilişkili halktan insert ignore into journalissuearticles values(halk hekimliği uygulayıcıları, hayvan sahipleri ve diğer kaynak kişiler); “bilgi derleme formu” yoluyla 09.04.2012 – 10.07.2012 tarihleri arasında elde edilen folklorik bilgiler oluşturdu. Çalışmada, Sivas folklorunda yetiştiricilerin kangal köpeklerini genel ırk özelliklerine, post renklerine ve kuyruklarına göre sınıflandırdıkları belirlendi. Genel ırk özelliklerine göre “kurtçul”, “saf” ve “kırma” kangallar; post renklerine göre, “alası-boz”, “karayaka”, “sarı yaka”, “boz yaka”, “kıllı” ve “kırçıl”; kuyruk şekillerine göre ise “kılıç kuyruk”, “kuyruğu eğri” ve “kıvrak kuyruk” kangallar olarak sınıflandırdıkları tespit edildi. Sivas folklorunda kangal köpeği ile ilgili görülen hastalık ve tedaviler, genel ırk standartları insert ignore into journalissuearticles values(vücut yapısı, baş ve kafatası, mizacı ve davranış özellikleri vb);, bakım ve beslenme, kızgınlık ve doğum bilgisi, kurt boğma olayı, kulak kesimi, hikâyeler, inanışlar ve deyimler hakkında bilgiler elde edildi. Sonuç olarak, kangal köpeklerinin bugüne kadar neslini koruyabilmesinin en önemli nedenlerinden birisinin meraklı kişiler tarafından, kangalların kurt boğması, zekiliği, cesareti ve sadakatini anlatan Sivas folkloruna özgün hikâyelerin, inanışların dilden dile aktarılması ile olduğu; folklorik veteriner hekimliği ve yetiştiricilik uygulamalarında belirlenen bilgi eksikliği ve hataların hayvan hakları ve refahı çerçevesinde değerlendirilerek giderilmesinin gerekliliği ileri sürülebilir. Ayrıca, Sivas İli sınırları içinde kangal olarak bilinen bölge ve çevre illerde yetiştirilen kangal köpeklerine, binlerce yıllık tarih, kültürel ve çevresel şartlar ile kangalları nesiller boyu üreten insanların şekil verdiği söylenebilir
Keywords : Sivas folklorü, Çoban köpeği, Kangal