Mucize Kabuk Kınakına ve Osmanlı Döneminde Sıtma

Authors : Muhammed Uğur POYRAZ, Afife MAT

Pages : 60-60

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2014-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık tarihinde ölümlere en çok neden olan hastalıklarından biri de sıtmadır. Yüzyıllar sonra ‘‘malarya’’ olarak isimlendirilecek olan bu hastalık kınakına kabuğunun keşfine kadar insanlığın başına dert olmuştur. And Dağları’nın doğu yamaçlarında Peru’dan Bolivya’ya kadar yetişen ve İnkaların kınakına adını verdikleri bu ağacın kabuğu 16. yüzyılda İspanyol misyonerler tarafından Avrupa’ya götürülmüştür. Cizvit tozu adıyla kısa sürede yaygın olarak kullanılmaya başlayan bu mucize kabuk ateşli hastalıklara çare olmuştur. 1742 yılında Linné bu kabuğu veren ağacı Cinchona officinalis olarak isimlendirir. 1820 yılında Fransız eczacılar Pelletier ve Caventou kınakınadan kinin elde ederler ve ekstraksiyon metodunu yayınlayarak ilaç firmaları tarafından kinin üretilmesini sağlarlar. Sıtma, tarih boyunca Anadolu’da da salgınlar yapmış, Ege ve Akdeniz kıyılarında yer alan antik medeniyetlerin birçoğunun çökmesinde önemli bir rol oynamıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde sıtma, aynı ağırlık ve önemde bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmiştir. Osmanlı Devleti, önce Balkan Savaşları ardından Birinci Dünya Savaşı’nın gelmesiyle, savaşın yanında bir de bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, ordu içinde olduğu kadar sivil halk arasında da sıtma iyice yayılmaya başlamıştır. 1914 yılında kurulan Sıhhiye Nezareti ile salgın hastalıklarla mücadele başlatılmıştır. Yasal düzenlemelerle Almanya’dan ithal edilen kinin tablet haline getirilip, Ziraat Bankası aracılığıyla halka ücretsiz dağıtılmıştır. Bu çalışmada kınakınanın tarihi ile Osmanlı döneminde sıtma mücadelesi ve kinin ile ilgili kanunlar araştırılmıştır.
Keywords : Kınakına, kinin, sıtma, Osmanlı İmparatorluğu