Elektrofizyolojinin Tarihsel Serüveni: Galvani Öncesi Dönem

Authors : Erhan KİZİLTAN, Nizamettin DALKILIÇ

Pages : 429-440

Doi:10.31020/mutftd.966437

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2021-09-22

Article Type : Review Paper

Abstract :Bu çalışmada, bilim tarihinin ve tarihçilerinin her zaman ilgisini çeken “canlı elektriği” ve günümüz “elektrofizyoloji” özel bilim alanının gelişim süreci konu edinilmiştir. Yaşamın kaynağını araştıran dönemin bilim insanlarının rastlantısal gözlemlerinden ziyade, her buluş için söylendiği gibi sadece bir “hayal” ile başlayan bu zorlu sürecin hikayesi tarihsel bir bakış açısı ile sunulmuştur. Çalışma, “elektrik olay” ile “yaşam enerjisi”ni ilişkilendiren köşe taşı niteliğindeki çalışmaları ile yeni bir dönemi başlatan Luigi Galvani’ye kadar olan dönemi kapsamaktadır. Bu çerçevede, Galvani öncesi dönemdeki “elektrik” ve “canlı elektriği” kavramlarındaki gelişim süreçleri ile elektrik-canlı organizma etkileşimleri ele alınmıştır. Tatlı su ve deniz canlıları üzerinde yapılmış gözlemler neticesinde Mısır, Antik Yunan, Roma, Uzak Doğu, Güney Amerika ve İslam coğrafyasındaki medeniyetlerde de elektrik olay ile ilgili farkındalığın oluştuğu, bu dönemlerde de elektriğin canlı ile etkileşiminin sınandığı ve hatta tedavi amaçlı olarak kullanılmış olduğu tartışılmıştır. Yine bu süreçte, diğer doğa bilimlerindeki gelişmelerin canlı elektriği kavramının gelişmesine yaptığı katkılar konu edilmiştir. Bu katkılar sonrasında, canlıda elektrik olayının doğasının anlaşılması amacı ile ortaya atılan sinirde “uyarılabilirlik” ve “iletim” teorileri ve nihayet canlıların da “içsel elektrik”e sahip olabileceği ya da üretebileceği sonucuna götüren süreçler tartışılmıştır.
Keywords : canlı elektriği, elektrofizyoloji, elektrik balığı, Galvani, Volta