Sağlık Sosyolojisinde Yeni Bir Perspektif: Sağlık Sermayesi

Authors : Aksu AKÇAOĞLU

Pages : 475-482

Doi:10.31020/mutftd.1108050

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Bu makale, sağlığı, özellikle de son yıllarda sınırları giderek genişleyen sağlıkta deneyimlenen eşitsizliği, Fransız sosyolog Pierre Bourdieu’nün geliştirdiği kavramsal araçlarla ele alıyor. Makale, tıpkı ekonomik sermaye ya da kültürel sermaye gibi, sağlığın da özgün bir sermaye türü olarak kavramsallaştırılması mümkün mü sorusunu soruyor. Makale ilk olarak, sağlık sosyolojisinin ana hatlarına odaklanıp, Durkheim’dan Foucault’ya uzanan çizgide sağlığın nasıl ele alındığına açıklık getiriyor. Ardından da sağlık sosyolojisinin omurgasını teşkil eden üç ana araştırma alanına ışık tutuyor. Sosyolojinin temel olarak sağlığın toplumsal köklerine, sağlıktaki dizginlenemeyen metalaşma sürecine ve sağlığın iktidarla olan ilişkisine dair yürüttüğü araştırmaları örneklerle açıklıyor. Makalede üçüncü olarak, sağlık sosyolojisi külliyatına Pierre Bourdieu’nün geliştirdiği ilişkisel sosyoloji yaklaşımının yapabileceği katkılar tartışılıyor. Son olarak ise ilişkisel sosyolojinin merkezi kavramlarından biri olan sermayenin, özgün bir iktidar türü olarak sağlığı inceleyebilmek için sunabileceği imkanlara açıklık getiriliyor. Sağlık sermayesi, ekonomik sermayenin ve kültürel sermayenin dönüşmüş halidir; bedenin biyolojik varoluşunu kontrol edebilme kapasitesini, olası risklere karşı önceden önlem alma ayrıcalığını ve gerektiğinde nitelikli tedaviye ve uzman görüşüne ulaşabilme düzeyini ve hızını ifade eder. Böylesi bir yaklaşım, sağlık alanında muayene, tetkik, ameliyat, tedavi ve tavsiye biçiminde somutlaşan üretimin, toplumsal uzama dağılmasıyla oluşan eşitsizliğin ampirik olarak ölçülebilip gözlemlenebilmesini sağlar. Bu aynı zamanda, sağlığın hem ekonomik iktidardan bağımsız hem de yönetimselliğin dışında, özgün bir iktidar türü olarak yeniden düşünülmesine de mümkün kılar.
Keywords : sağlık sosyolojisi, sermaye, Bourdieu, eşitsizlik, metalaşma