Osmanlı Hukuk Sisteminde Yetimlerin Himayesi ve Maddi Haklarının Korunması -Kurumsal Süreç-

Authors : Ayşe ŞİMŞEK

Pages : 89-126

Doi:10.5281/zenodo.4604902

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2021-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı toplumunda yetimlerin maddi haklarının korunması konusunda bazı uygulamalar geliştirilmiştir. İslam hukukunun konuları içerisinde değerlendirebilecek bu haklar yetimlerin mal varlıklarının korunması konusunda alınan tedbirleri içermektedir. Alınan önlemlerin üzerinde düşünülmüş yenilikçi çözüm usulleri olduğu fark edilir. Bu hukuki açılımların tarihi süreçte yenilenen düzenlemeler yoluyla geliştirildiği görülür. Bu hukuki gözetim ve düzenlemelere vasi tayini, eytam keseleri, eytam sandıkları ve eytam nezâreti gibi müesseseler ve bu konuda yayınlanan nizamnâmeler örnek olarak verilebilir. Yetimlere intikal eden mallar tayin edilen vasiler aracılığı korunurdu. Eytam keseleri tayin edilen vasiler aracılığı ile yetimlere ait mal varlığının korunarak işletilmesiydi. Yetim malları ile ilgili işlemler kayıt altına alınarak ilgili tüm gelişmeler kontrol edilmekteydi. Eytam sandıkları yetimlere ait mal varlıklarının biriktirildiği ve kayıt altına alınan malların ilgili nizamnamede belirtilen kurallar çerçevesinde borç isteyenlere verildiği fonlardır. Bu uygulamalar ile yetim malları değer kaybetmeksizin yetimler rüşt çağına gelinceye kadar işletilmekteydi. İdâne işlemiyle yetim malından elde edilen gelirler yetimlerin bakım masrafları için kullanılmıştır. İdâne uygulaması borç paraya ihtiyaç duyan insanlar için fon görevini üstlenmiştir. Yetimlere intikal eden malların korunmasına yönelik önlemlerin yanında onların manevi bakımları da ihmal edilmemiştir. Osmanlı döneminde yetimleri korumak, eğitimlerini devam ettirmek, meslek eğitimi kazandırmak gibi amaçlarla pek çok müessese kurulmuştur. Savaş, doğal afet vb. sebeplerle bugün de yetimlerin sayısının azımsanmayacak derecede olduğu görülmektedir. Günümüzde yetimlerle ilgili olarak yürütülen projelerde tarihi tecrüben yararlanmayı mümkün kılacak pek çok örnek yer almaktadır.
Keywords : Osmanlı, Yetim, Eytam kesesi, Eytam Sandığı, Eytam Nizamnamesi