Bağdaşmaz Seçenekli Tasımların İndirgenmesi Üzerine

Authors : Fikret Osman

Pages : 65-105

Doi:10.56720/mevzu.1530898

View : 63 | Download : 74

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bağdaşmaz seçenekli tasımlar, birinci öncülleri bağdaşmaz seçenekli önermelerden oluşan tasımlardır. Bu tasımların dört formu vardır. Bu form-lar; ön bileşenin onaylanması, ön bileşenin onaylanmaması, art bileşenin onaylanması ve art bileşenin onaylanmamasıdır. Ön bileşenin onaylanması tasımında; ikinci öncül, birinci öncülün ön bileşeninin onaylanması, sonuç da birinci öncülün art bileşeninin onaylanmaması şeklinde gelir. Ön bileşe-nin onaylanmaması tasımında; ikinci öncül, birinci öncülün ön bileşeninin onaylanmamasından, sonuç da birinci öncülün art bileşeninin onaylanma-sından oluşur. Art bileşenin onaylanması tasımında; ikinci öncül, birinci öncülün art bileşeninin onaylanması, sonuç da birinci öncülün ön bileşeni-nin onaylanmaması şeklinde gelir. Art bileşenin onaylanmaması tasımında ise ikinci öncül, birinci öncülün art bileşeninin onaylanmamasından, sonuç da birinci öncülün ön bileşeninin onaylanmasından oluşur. Bağdaşmaz se-çenekli tasımların bu dört formu da geçerlidir. Bu çalışmada, bu geçerli ta-sımların indirgenmesi üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda, söz konusu tasımların birinci öncüllerine hangi önermelerin doğrudan ve hangi önerme-lerin dolaylı olarak eşdeğer oldukları belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu doğ-rultuda, bağdaşmaz seçenekli önermelerin sadece diğer bazı bağdaşmaz seçenekli önermelere ve karşılıklı koşul önermelerine doğrudan eşdeğer ol-dukları; dolayısıyla, bağdaşmaz seçenekli tasımların birinci öncülleri bağ-daşmaz seçenekli önermelerden ve karşılıklı koşul önermelerinden oluşan bazı tasımlara doğrudan indirgenebildikleri gösterilmektedir. Tümel evetle-me, bağdaşır seçeneklilik, bağdaşmazlık, birlikte değilleme ve koşul önerme-lerinin ise hiçbir varyasyonunun bağdaşmaz seçenekli önermelere doğrudan eşdeğer olmadıkları; dolayısıyla, bağdaşmaz seçenekli tasımların hiçbir var-yasyonunun birinci öncülleri tümel evetleme, bağdaşır seçeneklilik, bağdaş-mazlık, birlikte değilleme ve koşul önermelerinden oluşan tasımlara doğru-dan indirgenemedikleri ortaya koyulmaktadır. Bununla birlikte, bağdaşmaz seçenekli önermelerin; tümel evetleme, bağdaşır seçeneklilik, bağdaşmazlık, birlikte değilleme ve koşul önermelerinin bazı dolaylı varyasyonlarına eşde-ğer oldukları; dolayısıyla, bağdaşmaz seçenekli tasımların, birinci öncülleri tümel evetleme, bağdaşır seçeneklilik, bağdaşmazlık, birlikte değilleme ve koşul önermelerinden oluşan bazı tasımlara dolaylı olarak indirgenebildikle-ri gösterilmektedir.
Keywords : Mantık, Çıkarım, İndirgeme, Bağdaşmaz Seçenekli Tasım, Bağdaşmaz Seçe-nekli Önerme