İsrail’de Devlet İdeolojisi, Toplumsal Mobilizasyon ve Dış Politika Etkileşimi Olarak Siyonizmin Görünümleri: Devletçi Siyonizm (Mamlahtiyut), Neo-Siyonizm, Hristiyan-Siyonizmi Anlamlandırmak

Authors : Gökhan Çınkara

Pages : 763-806

Doi:10.56720/mevzu.1596730

View : 90 | Download : 91

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Siyonizm\\\'i İsrail\\\'de devlet ideolojisi (mamlahtiyut), sağ ve milliyetçi konsolidasyonun billurlaşması (neo-siyonizm) ve nihayetinde Neo-Siyonizmin iç yerleşikleri tasfiyesi ve dış politik etkileşim alanını genişletmesi (Hristiyan Siyonizm) açılarından incelemektedir. 19. yüzyılda bir ulus-devlet ideolojisi ve toplumsal hareket olarak ortaya çıkan Siyonizm\\\'in, Ya-hudi ulusal kimliğinin oluşumunda ve devletin kuruluşunda oynadığı belir-leyici rol önemlidir. Makale, Siyonizm\\\'in kurucu rolünü göz önünde bulun-durarak bunun yanında bu üçlü rotada tarihsel, ideolojik ve politik tezahür-lerini analiz etmiştir. Bu üç rotanın İsrail\\\'in fikirsel ve kurumsal süreçlerinin şekillenmesindeki rollerini tartışmaktadır. Makale, Siyonizm\\\'in İsrail devleti-nin kurucu ideolojisi olarak ortaya çıkışını ve Sosyalist Siyonizm olarak ad-landırılan bir ideolojik akımla 1967’lere kadar olan hegemonik pozisyonunu sürdürdüğünü gözlemlemiştir. Fakat bu ideolojik görünümün Siyonizm’in tekil ve baskın yüzü olmadığı bilakis bu fikrin çok katmanlı bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu çeşitliliğin Siyonizm\\\'in ideolojik çatışmalarla yeniden düzenlenişi, toplumu dönüştürme gücü ve dış fikirlerle etkileşim kapasitesini yansıttığı makalenin temel tezlerinden birisidir. Siyonizm statik, yerel ve monoblok bir siyasi fikir ve strateji olmanın ötesindedir. Makalede işlendiği şekliyle Siyonizmin konjonktüre uyumluluğu ve koşulların zorunluluğu içe-risindeki pragmatizmi dikkat çekicidir. Bu çalışmada, Siyonizm\\\'in farklı dö-nemlerdeki gelişimi, ideolojik dönüşümleri ve dışsal etkileşimleri tarihsel ve analitik bir perspektifle ele almaktadır. İlk bölümde Mamlahtiyut yani dev-letçi Siyonizm üzerinden ilerlenmiş ve İsrail’in bir devlet olarak merkezileş-me süreci, toplumsal kolektivizmin endoktrinasyonu ve siyasal birliği inşa etme çabaları analiz edilmiştir. 1967 Savaşı sonrası zayıflayan mamlahtiyut-çu politik bloklar yerlerini alternatif sağ ve milliyetçi kadrolara bırakmaya başlamıştır. Makalenin ikinci bölümü bu yeni politik dönüşümünün ve elitle-rin yükselişinin ideolojik arkaplanı olarak Neo-Siyonizmi ele almaktadır. Fakat makalede de vurgulandığı üzere Neo-Siyonist elitlerin konsolidasyonu Binyamin Netanyahu’nun iktidara gelişiyle netlik kazanmıştır. Makalenin son bölümünde ise Hristiyan Siyonizm tarihsel izlek, temel fikir havuzu ve İsrail’in güncel siyasetiyle etkileşimleri açılarından ele alınmıştır. Hristiyan Siyonizm her ne kadar genel Siyonist okumaların dışında tutulsa da İsrail’de Netanyahu hükümetleri boyunca İsrailli elitlerin etkileşimde olduğu fikirsel akım, toplumsal hareket ve lobi grubu olarak görülebilir. Makalenin son bö-lümünde altı çizildiği şekliyle Neo-Siyonistlerin Hristiyan Siyonistlerle etkile-şimi İsrail siyasetinde ABD sağ siyasetinin temel kavramlarını yani lider ti-polojilerinin, politik çelişkilerin ve alternatif kurumların ihracına da imkân tanımıştır. Bu açıdan Hristiyan Siyonizmi anlamlandırmak ve haritalandır-mak İsrail’in güncel sağ politik retoriğini çözümlemek açısından önemlidir.
Keywords : İsrail, Siyonizm, Mamlahtiyut, Neo-Siyonizm, Hristiyan Siyonizmi