ÖZBEK MİZAHINDA NASREDDİN HOCA ALGISI

Authors : ERHAN SOLMAZ

Pages : 229-238

View : 25 | Download : 19

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü geleneğin özlü ve nükteli yaratmalarından olan fıkra; vermek istediği mesajı “tip” üzerinden sunan önemli bir türdür. Fıkraların temel işlevi eğlendirmektir. Ancak bu işlevin yanında eğitmek, ders vermek de fıkraların belirgin özelliklerindendir. Bu kısa ve yoğun anlatmalarda en büyük görev “fıkra tipi”’ne aittir. Fıkra tipi, içinde yetiştiği toplumun sosyo-kültürel, dinî-didaktik birçok özelliğini bünyesinde taşır ve bu özellikler bir sonraki nesle fıkra tipi sayesinde aktarılır. Türk dünyasının en çok bilinen ve hemen hemen bütün boylarında görülen fıkra tipi Nasreddin Hoca’dır. Ortak aklı, bilgeliği ve hazır cevaplılığı simgeleyen bu tip Anadolu sahası dışında belki de en çok Özbekistan sahasında görülmektedir. Hatta bu tip Özbek sahasında öylesine benimsenmiştir ki “Efendi anlat” denildiğinde insanlar fıkra türünü anlamaktadırlar. Biz de çalışmamızda Özbekistan sahasındaki Afandi/Nasreddin Hoca’nın sınırlarını tartışıp, Efendi algısının ortaya koyduğu neticeleri, Efendi kimliğini ve bu kimliğin yansımaları hakkında bilgi vereceğiz.
Keywords : Afandi, tip, Özbekistan, mizah, fıkra