İRAN TÜRKLERİNDE BİR ARPACIK SAĞALTMA RİTÜELİNİN ÇÖZÜMLENMESİ

Authors : Gülcan KIZILÖZEN

Pages : 658-671

Doi:10.12981/mahder.589663

View : 25 | Download : 14

Publication Date : 2019-09-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir toplumun hastalık olgusuna yaklaşımı ve hastalığı sağaltma biçimleri, o toplumun kültürel kodlarını tespit ve tetkik etmede dikkate alınması gereken hususlar arasında yer alır. Özellikle modern tıp öncesi dönemlerden günümüze değin halkın kuşaktan kuşağa aktarmak suretiyle yaşattığı halk hekimliği teknikleri, sunduğu veriler itibariyle, bünyesinde pek çok eski inanç öğesini barındırmaktadır. Bu doğrultuda, incelememiz İran’daki saha çalışmalarımız sonucunda tespit edilip yazıya geçirilen arpacık sağaltma yöntemini konu edinmektedir. İlk kez yazıya geçirip tanıttığımız bu sağaltma yöntemi, İran’ın Erdebil eyaletine bağlı Halhal İli’nin Til köyünden derlenmiştir. Makalemizde arpacık sağaltma yöntemi; yörede söz konusu hastalığa verilen ad, sağaltmada kullanılan yöntem ve teknikler, sağaltmanın türü ve içerisinde barındırdığı unsurlar bakımından incelenmiştir. Bu yolla İran Türklerinden derlenen arpacık sağaltmasının Türk kültüründeki yeri ve önemi belirtilmeye çalışılmıştır. Söz konusu veriler ışığında Fars dili ve kültürünün yoğun baskısına rağmen, İran’da eski Türk kültürünün yaşatılmakta olduğu görülmüştür. Halk hekimliği ve inançları bağlamında İran’da saha çalışmalarının tamamlanması ve elde edilen verilerin analizinin gerekliliği bir kere daha ortaya çıkmıştır.
Keywords : Arpacık sağaltma, kriz ritüeli, halk hekimliği, İran Türkleri, Til