SÖZDEN YAZIYA VARTO ALEVİLERİ: SEYYİD NESEMİ TÜRBESİ ÖRNEĞİ

Authors : Fırat TAŞ

Pages : 573-586

Doi:10.12981/mahder.913868

View : 21 | Download : 12

Publication Date : 2021-06-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel olarak Alevilik sözlü olarak inşa edilen, aktarılan ve yaşanan bir inanç olarak modern döneme kadar bu şekliyle devam etmiştir. İnanç, kültür ve ritüel açısından olduğu gibi kurumsallaşması açısından da sözlü kültür ve geleneğe dayanır. Modern dönemde Alevilerde yaşanan yoğun okullaşma oranı ve kentleşme ile birlikte sözlü zihin yerini yavaş yavaş yazılı kültüre bırakmaya başlamıştır. Ancak Aleviliğin henüz yazılı bir kurumsallaşma ve aktarım biçimi olmadığından inancın yazılı kültürle algılanışı yeni rastlanan bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yalnızca Aleviliğin icra ortamlarıyla sınırlandırılmayacak kadar köklü bir değişimin yaşandığı bir süreç olmaktadır. Değişen çevresel etkenler beraberinde zihinsel ve kültürel değişimleri de beraberinde getirmiştir. Tarihsel ve geleneksel olarak sözlü kültüre dayalı Alevilik inancının söz ve yazı bağlamında yaşadığı dönüşüm çalışmamızın temel problemi olacaktır. Bu bağlamda Muş iline bağlı Varto ilçesinin İçmeler insert ignore into journalissuearticles values(Reqesan); köyünde bulunan Seyyid Nesemi Türbesinde yer alan bir defterde yer alan metinlerden hareketle, Alevi inancının sözlü ve yazılı kültür bağlamında yaşadığı dönüşüm ele alınmıştır. Bu dönüşümün geleneksel Alevi inancı ve aktarım biçimleriyle ilişkisi ve bu ilişkilerin modern dönemde yaşadığı dönüşümler ele alınmaya ve bu bağlamda değerlendirilmeye çalışılmıştır. Varto Alevileri, eğitim ve medya araçlarıyla yazılı kültür ve düşünme biçimlerine son elli yılda büyük oranda aşina olmuş ancak bu durum İnanç ve inanca dair unsurlara sirayet etmemiştir. Söz konusu türbe özelinde yaşanmaya başlayan dönüşüm, yazılı kültürün bu alana da etki etmeye başladığını göstermektedir. Henüz başlangıç aşamasında olan bu sürecin, ilerleyen dönemlerde daha farklı boyutlarda yaşanacağını ifade etmek mümkündür.
Keywords : Sözlü Kültür, Yazılı Kültür, Alevilik, Dönüşüm, Varto