IX. VE X. YÜZYILDAKİ ARAP SEYYAHLARIN DİPNOTU: BEDEN

Authors : Berkant ÖRKÜN

Pages : 1304-1322

Doi:10.12981/mahder.1165003

View : 21 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-18

Article Type : Review Paper

Abstract :“Beden”e dair yapılan tarihsel çalışmaların çok azında seyahatnameler kaynak olarak kullanılmıştır. Bunun birinci nedeni; Avrupa’da, seyahatnamelere benzer eserlerin ancak ortaçağda yazılmaya başlanmasıdır. İkinci neden ise; seyahatnamelere olan güvensizliktir ki bunun da nedeni seyahatnamelerin hem kurguyu hem de gerçeği bir arada taşıyabilme özelliğidir. Bu nedenle araştırmacılar, çoğu seyahatname çalışmasında, kurguyu bir kenara iterek gerçeği yakalama tuzağına düşerler. Aslında seyahatnamedeki kurgusal olanın da, yazıldığı dönemdeki söylemi bize taşıdığı için, gerçekle birebir olduğunu göz ardı ederler. Hâlbuki Avrupa merkezli bakışın dışına çıkıldığında ve seyahatnamelere bütüncül bakıldığında; Doğulu seyyahların, çok erken tarihlerde, “beden” hakkında oldukça farklı bir dünyayı araladıklarını kolayca fark edebiliriz. Bu makalenin amacı da Arap seyyahlar tarafından yazılmış seyahatnamelerden yararlanarak IX. ve X. yüzyılda, Doğu’daki “beden algısı”nın kapısını aralamak ve beden tarihi çalışmalarına katkı sunmaktır. İşte bu düşünceden yola çıkarak makalemizde; IX. ve X. yüzyıllarda yaşamış olan Müslüman seyyah ve coğrafyacılardan Ya’kubî’nin, İbn Hurdazbih’nin, Süleyman el-Tâcir’in, Ebû Zeyd el-Hasan b. Yezid el-Sirûfî’nin ve İbn Havkal’ın seyahatnamelerinden yararlanarak bu dönemlerdeki “beden”e bakışı ele aldık. Özellikle de beden ve iktidar arasındaki bağlantının XVIII. yüzyıldan sonra değil, daha eski tarihler olan IX. ve X. yüzyıllarda da karmaşık bir ilişkiler ağına sahip olduğunu gösterdik.
Keywords : Seyahatname, Beden, Arap Seyyahlar, İbn Havkal, Ortaçağ