TOPLUMSAL İŞLEVİYLE ANKARA ELMADAĞ’DA “TANDIR EKMEĞİ” KÜLTÜRÜ

Authors : Mutlu ÖZGEN

Pages : 934-957

Doi:10.12981/mahder.1315362

View : 148 | Download : 97

Publication Date : 2023-09-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet, Ankara’nın Elmadağ ilçesinde tandır ekmeği, şekli ve sertliği dolayısıyla \`Sığır Dili\` ve \`Tavşan Öldüren\` adlarıyla anılsa da “Avrat Ekmeği\`, \`Avrat İşi\` ve \`Möhkem Avrat Ekmeği\` gibi isimlerle güçlü kadının ekmeği olduğu vurgulanmıştır. Elmadağ\`da kadının eliyle yoğurulan ve dili ile mayalanan hamur, kadının varlığının simgesi haline gelirken, tuz ise erkeğin sembolü olarak görülmüştür. Mayalı hamurun tandırda pişirilmesiyle elde edilen tandır ekmeği, kadın ve erkeğin birlikteliğini temsil etmiştir. Elmadağ\`da tandır ekmeği etrafında gerçekleşen geçiş dönemi uygulamalarının merkezinde, kadının bereketine ve varlığına verilen değerin önemli bir rol oynadığı belirlenmiştir. Ayrıca, tandır ekmeğinin yapımında kadının medeni hali gibi özel durumu ve deneyimi belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu kültürel pratikler, kadının gücünü ve direncini simgeleyen Elmadağ kadınıyla bağlantı kurmaktadır. Tandır ekmeği, Elmadağ kadınının direnç gösterdiği zorlu hayat şartlarıyla ilişkilendirilmiş ve sıcak et suyu içinde yapısını bozmayan tandır ekmeği, onu mayalayan kadının dirayetli duruşunun simgesi haline gelmiştir. Elmadağ\`da kadın ve erkeğin birlikteliğini sembolize eden tandır ekmeği, yapılış amacıyla her dönem Elmadağ kadının gücü ve bereketiyle ilişkilendirilen önemli bir kadın folkloru unsuru olmuştur.
Keywords : Elmadağ, Tandır Ekmeği, Kadın, Hamur, Tuz, Maya, Ateş