SAĞALTMA OCAKLARI ÜZERİNE BİR KÖKEN MİTİ VE KUSKAN’DA KENGİ OCAĞI

Authors : Faruk Çolak

Pages : 66-76

Doi:10.12981/mahder.1514125

View : 112 | Download : 62

Publication Date : 2024-09-04

Article Type : Research Paper

Abstract :Halk hekimliği uygulamalarının bir kolu olan ocak kültü, çeşitli hastalıkların inanca dayalı tedavi edildiği geleneksel tababet uygulamalarının bir bölümünü ihtiva etmektedir. Pek çok hastalıkla ilgilenen ocak sahipleri bu güçlerini, kan bağına dayalı akrabalardan veya manevi bağa dayalı ocak sahiplerinden el alma yoluyla elde etmektedirler. Ocak sahipleri yaptıkları işi bu yolla kutsal bir köken dayandırmakta ve uyguladıkları tedavi tekniği de inanca dayalı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Tanrısal kökenli tedavi uygulamaları ağırlıklı olarak Şamanizmle ilişkilendirilmekle onun manevî yönü vurgulanırken diğer taraftan tedavi uygulamasının sözlü gelenekle aktarılması hem bilginin kaynağını hem de uygulama tekniklerini çeşitlendirmektedir. Bu şekildeki çeşitlenmiş uygulamalara ait köken çalışması birçok zorluğu beraberinde getirirken hem bilgide belirsizliğe hem de güvensizliğe neden olmaktadır. Ancak Şamanizm’e ait sözlü kaynak aktarımlarının aksine Sümer mitik metinleri hem yazılı kaynak olarak hem de tarihî derinlik ve eskilik açısından daha sarih ve ilgi çekicidir. Sümer Tanrısı Enki’nin lanetlenmesi sonucu hastalanmasına karşı geliştirilen tedavi yöntemi, Türk halk hekimliği uygulamalarının bir ayağını teşkil eden ocak kültünün kaynağına ışık tutmaktadır. Bir kültür geni olarak varsaydığımız Sümer mitik anlatısı ile kengi hastalığını tedavi eden kengi ocağı uygulamaları birbiri ile örtüşmektedir. Bu örtüşme, kengi ocağı özelinde ocak kültünün mitik kökenini ortaya koyarken aynı zamanda Sümerlilerin etnik ve kültürel kökenine de ışık tutmaktadır, denilebilir. Bu çalışmada Mersin’in Gülnar ilçesi Kuskan mahallesinde tespit edilmiş kengi ocağı özelinde ocak kültünün mitik ve kültürel kökeni üzerine düşünceler yer almaktadır.
Keywords : Kengi, halk hekimliği, sağaltma ocağı, Mersin, Kuskan