TÜRK KUMAŞ SANATINDA GÖRÜLEN TAÇ MOTİFİ

Authors : Ebru Çatalkaya Gök

Pages : 916-931

Doi:10.12981/mahder.1453194

View : 101 | Download : 84

Publication Date : 2024-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Semboller antik çağlardan itibaren hemen her toplumda birer iletişim aracı olarak kullanılmışlardır. Çeşitlik sembolik anlamlar taşıyan taç, en çok hükümdarlık göstergesi olarak kabul edilmektedir. Günümüze somut olarak ulaşan taç örneklerinden tacın tarihi gelişimi hakkında bilgi edinmek mümkündür. Hun döneminden Selçuklu dönemine kadar metal taç formu devam etmiş, Osmanlı döneminde ise form değiştirerek yerini kavuğa bırakmıştır. Aynı zamanda kaya resimleri, heykeller, taş kabartmaları, duvar resimleri, keçe, minyatür, çini ve kumaş yüzeyleri gibi birçok sanat dalına yansıyan taç betimlemelerinden de bu tarihi gelişim izlenebilmektedir. Taç motifinin kumaş yüzeyindeki betimlemelerine ilk olarak Selçuklu döneminde insan başı üzerinde rastlanmaktadır. Osmanlı döneminde ise insan başı üzerinde olmadan ayrı olarak, bitkisel motifler ile birlikte yorumlanmıştır. Bu çalışmada Türk kumaşlarında görülen taç motifinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma taç motifinin görüldüğü XV. ve XVII. yüzyıla ait Türk kumaş örnekleri ile sınırlandırılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda ulaşılabilen on sekiz kumaş örneği hakkındaki veriler çizelge halinde sunulmuştur. Çizelgeye göre kumaş yüzeylerinde görülen taç motifinin dönem, kumaş cinsi, hammadde, kullanım yeri ve taç motifinin gelişimi değerlendirilmiştir. Çizelgede ayrıca kumaş yüzeyinde görülen taç motifinin çizimlerine yer verilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında tacın tarihi gelişimi, ikinci aşamasında tacın tanımı, üçüncü aşamasında incelenen taç motifinin özellikleri, dördüncü aşamasında ise yapılan incelemeler ve ulaşılan bulgular değerlendirilmiştir.
Keywords : Geleneksel Türk Sanatları, geleneksel kumaş desenleri, dokuma, motif, taç