IĞDIR YÖRESİ MÜZİK KÜLTÜRÜNDEKİ ‘Sİ KARARLI’ TÜRKÜLERİN MÜZİKAL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Mehmet Can Pelikoğlu, Ferhat Acay

Pages : 1014-1028

Doi:10.12981/mahder.1453470

View : 83 | Download : 75

Publication Date : 2024-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’nin Doğu Anadolu bölgesindeki Iğdır, Türk kültürünün temel özelliklerinin anlaşılabilmesi açısından önemli bir yerleşim yeridir. Tarihinde çeşitli olaylara sahne olmuş olan bölge, Anadolu’ya göç eden Türkler ile diğer Kafkasya halklarının etkili olduğu bir geçit, eşsiz bir kültürel merkez olmuştur. Bu makalede, Iğdır yöresi müzik kültüründe önem arz eden ve TRT-THM repertuvarına kayıt altına alınmış ‘Si Kararlı’ türkülerin makam dizileri ve ritim özellikleri yönünden incelenmesi, özgün niteliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada yöntem olarak belgesel tarama modeli kullanılmıştır; TRT-Türk halk müziği repertuvarında Iğdır yöresi olarak kayıt altına alınan dokuz sözlü ve bir enstrümantal türkü içerisinden “Si Kararlı” olanlar tespit edilmiş ve müzikal açıdan incelenmiştir. Eserlerin ezgisel ve ritimsel bakımdan incelenmesinde, söz unsurundaki cümle ve motifler ayrıştırılarak değerlendirilmiştir. İncelenen eserlerin bölgesel özelliklerini göstermek amacıyla melodik yapıyı belirleyen unsurlar (\'karar sesi\', \'güçlüsü\', \'seyri\', \'dizisi\', \'donanımı\', \'yedeni\', \'genişlemesi\', \' asma karar perdeleri\', \'melodi içindeki cümleleri\') ve ritmik yapının unsurları (\'zamanı\', \'birimi\', \'usul türü\', \'düzüm\', \'metronom değerleri\', \'nota süreleri\') karşılaştırılmıştır. Elde edilen verilere göre; TRT- Türk halk müziği repertuvarına kayıtlı Iğdır yöresine ait ‘Si Kararlı’ türkülerde ezgisel olarak Segâh makamı dizisinin ve ritimsel olarak 12 zamanlı usullerin yaygın olduğu tespit edilmiştir.
Keywords : Iğdır Yöresi, Türk Halk Müziği, Müzik Kültürü, Makamsal Dizi, Ritim