ÇİFT BAŞLI KARTAL MOTİFİNİN SEMBOLİK ANLAMLARI VE TEKSTİLLERDE KULLANIMI

Authors : Elif Tuğçe Tecir

Pages : 951-969

Doi:10.12981/mahder.1465432

View : 114 | Download : 121

Publication Date : 2024-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumlar kendi kültür tarihleri içerisinde doğadan ve çevrelerinden gördükleri birçok şeyi tasvir edip, bunlara sembolik anlamlar yüklemişlerdir. Bu tasvirler, göçebe-bozkır kültürü ile yaşayan toplumlarda, güçlü bir hayvan kültü ile geliştirilmiş ve mimariden, el sanatlarına birçok alanda eserler verilmiştir. Çift başlı kartal motifi, Orta Asya ve Mezopotamya’ya dayanan, farklı coğrafyalarda ve farklı kültürlerde yer edinerek halen günümüzde kullanılması ile dikkat çekmektedir. Çift başlı kartal tasviri, kartaldan türetilmiş ve aynı anlamlar ile kullanılmıştır. Yeterince sorgulanmadan, doğrudan Selçuklulara atfedilen bu motif, aksine Selçuklulardan önceki yüzyıllarda da görülmektedir. Neredeyse her uygarlığın benimsediği hayali varlık, ortak değere dönüşerek nesilden nesile taşınarak, milli bir kimlik kazanmıştır. Tekstil sanatlarında; içinde dokuma kumaş, halı, kilim, giysi süsleri tekstil aksesuarları gibi taşınması rahat, kolay ve ticari değere sahip ürünlerde kullanılması nedeniyle, bu motifin, farklı kültürlere geçişinde yaygınlık sağlanmıştır. Çalışma kapsamında, çift başlı kartal motifinin tekstil sanatları, dokuma kumaş ve halı örnekleri üzerinde görülen ikonografisi, dokuma kumaşlardaki kompozisyon kurgusu ve motif çeşitliği teknik çizimler ile detaylandırılmıştır. Çift başlı kartal motifinin tekstil sanatlarındaki yeri, örnekleri, tasvir özellikleri araştırılmış olup sekiz adet kumaş görseli üzerinden incelemeler yapılmıştır. Halı dokumalarında beş adet örnek üzerinden motif incelenmiştir. Toplamda 13 örnek üzerinden motif çeşitliliği teknik çizimleri ile açıklanmıştır. Çift başlı kartal motifinin kumaş ve halı dokumaları üzerindeki bulguları sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.
Keywords : Sembol, çift başlı kartal, motif, tekstil, dokuma