KIRGIZ ÇOCUK KİTAPLARININ DİLİNDE BİRLEŞİK FİİLLER

Authors : Menşure Aşcı

Pages : 2201-2224

Doi:10.12981/mahder.1570944

View : 42 | Download : 22

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :ÖZ: Türkçe, mensubu olduğu Altay dil ailesindeki diğer diller gibi, temelde bağlaçları olmayan, sözcük veya sözcük gruplarını, cümleleri birbirlerine bağlamak için fiilimsileri kullanan bir dildir. Bu nedenle Türkçede fiilimsiler sözcüklerin, cümlelerin oluşturulmasında, bağlamın akıcılığında ve anlamsal işlevin güçlendirilmesinde son derece önemli ögelerdir. Türkçenin fiilimsilerle söz ve cümle bağlama gücü, bu araştırmanın konusunu oluşturan birleşik fiillerin yapımında çok önemlidir. Birleşik fiiller, bir isim veya isim soylu Türkçe veya yabancı kökenli bir sözcükle yardımcı fiillerinin birleşmesinden ya da belirli kurallar içinde bir araya gelmiş iki ayrı fiilin anlamca kaynaşmasından oluşmuş birleşiklerdir. Bunlar yapı bakımından iki, işlev bakımından dört gruba ayrılır. Kırgız dili ve diğer çağdaş Türk lehçelerinin yazı dillerinde birleşik fiil kullanımı Türkiye Türkçesinden sayıca fazladır. Türkiye Türklerine göre diğer çağdaş Türkler, Altay dillerinin fiilimsileri kullanma becerisini hâlâ güçlü bir şekilde uygulamaktadırlar. Bu çalışmada, beş ile on yaş arası Kırgız çocukları için yazılmış eserlerdeki birleşik fiil kullanımları incelenmiştir. Seçilen eserlerdeki birleşik fiiller tespit edilmiş, yapı ve işlevlerine göre sınıflandırılmıştır. Eserlerden seçilen örnekler, yeterli sayıda çalışmada gösterilmiş, buna ilaveten tespit edilen bütün örnekler sayısal veri olarak sonuç bölümünde zikredilmiştir. Çalışmanın amacı, Kırgız çocukları için yazılan eserler ile çağdaş Kırgız edebiyatında yetişkinler için yazılan eserlerin dilindeki birleşik fiil yapılarını, seçilen kitaplar üzerinden sayısal ve işlevsel olarak mukayese etmektir. Bu yolla, çocuklar için yazılan eserlerin diline gösterilen özeni ve çocuklara ana dili eğitiminde dikkat edilmesi gereken dil bilgisel doğrulukların ne derece uygulandığını saptamaktır. Bu vesileyle, çocuk kitapları oluştururken birleşik fiil yapılarının ve kullanımlarının özenle seçilmesine, uygulanmasına katkıda bulunmak istenmektedir.
Keywords : Kırgızca, Kırgız Çocuk Edebiyatı, Birleşik Fiiller, Fiilimsiler