GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KAZAK HALKININ KÜLTÜRÜNÜ ANLATAN VE AKTARAN SES: DOMBIRA

Authors : Halil Çetin

Pages : 32-55

Doi:10.12981/mahder.1519335

View : 70 | Download : 68

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumlar kültürel değerlerini korumak ve yaşatmak için her zaman müzikten yararlanmıştır. Türk toplulukları müzik ve müzik aletlerinin zengin örnekleriyle dolu bir kültür hazinesine sahiptir. Bu kültürel zenginlik içerisinde birçok müzik ezgileri ve müzik aletleri, Türk topluluklarınca yaratılmış ve günümüzde de birçoğu varlıklarını korumaktadır. Türk topluluklarında bozkır yaşamının bir sonucu olarak müzik eşliğinde eğlenme, kutlama ve yas tutma ritüeller örneklerine çokça rastlanılmaktadır. Bunun yanında Türkistan coğrafyasında dombıra, kopuz, dutar, saz vb. müzik aletleri ile topluluklar kültürel değerlerini korumuş, yaşatmış ve aktarmıştır. Türkistan bozkırlarında kam, şaman, bakşı, ozan, âşık, akın, jırav vd. sözlü kültürün taşıyıcıları, icracıları ve aktarıcıları olmuşlardır. Kazak bozkırlarında destanlar, efsaneler, hikâyeler ve şiirler akın ve jıravların aracılığıyla anlatılmış ve aktarılmıştır. Akın ve jıravların bu edebî türleri icra ederken çoğunlukla kullandığı müzik aleti dombıra ve kopuz olmuştur. Kazak halkı, kültürel yaşamında uzun yıllar dombıranın sesinden bunları dinlemesi ona verilen değerin ve önemin artmasına sebep olmuştur. Kazak kültüründe dombıra kutsal sayılan bir müzik aleti olmuştur ve onun yapısı, parçaları ve ortaya çıkışıyla ilgili efsaneler yaratılmış ve birçok araştırmacı tarafından da dombıra üzerine inceleme yapılmıştır. Bu çalışmada, dombıranın ortaya çıkış süreci ve tarihi, yapısı, parçaları, türleri, dombıra okulları ve ustaları hakkında incelemeler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca, Kazak kültürü açısından önemine de değinilmiştir.
Keywords : Kazak Kültürü, Müzik, Dombıra, Küy, Ezgi