ANADOLU SELÇUKLU SANATINDA PENÇ MOTİFİ

Authors : Hamide Nur Özsoy

Pages : 424-448

Doi:10.12981/mahder.1550377

View : 108 | Download : 91

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk sanatının kökenleri yüzyıllar öncesine dayanır. Sağlam ve derin temeller üzerine kurulan sanatımız, farklı medeniyetlerin kültürüyle yoğrulmuş, dünya sanat tarihine yön vermiştir. Anadolu Selçuklular dönemi eşsiz eserlerinin ortaya çıktığı dönemlerden birisidir. Muhteşem desen tasarımlarının, özellikle geometrik bezemelerin ağırlıkta olduğu görülür. Kompozisyonlarda stilize bitkisel ve hayvansal figürler de kullanılmıştır. Bitkisel grup içinde yer alan penç motifleri çiçeklerin tepeden görünüşlerinin stilize biçimleridir. Çalışmada Anadolu Selçuklular’dan günümüze ulaşmış maden, dokuma, deri, taş, ahşap ve çini eserler incelenmiştir. İlk bakışta geometrik bir şekil gibi gözüken ve çiçek motifi olabileceği düşünülmeyen figürlerin tabiattaki benzerinin bulunması amaçlanmıştır. Motiflerin bitkilerden esinlenilerek yapılmış olabileceği ispat edilmek istenmiştir. Bu amaçla penç motifi olduğu düşünülen birçok eser incelenmiş, ancak burada sadece 19 tane tarihi esere yer verilebilmiştir. Çiçekler ve motiflerin kıyaslanmasında taç yaprak sayıları ve şekilleri temel alınmıştır. Figür ve tabiattaki benzeri yan yana getirilmiş, benzerlikleri gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sonunda motifler tablo şeklinde gösterilmiştir.
Keywords : Selçuklu Sanatı, Anadolu Selçuklu, Sanat, İslam Sanatı, Çiçek Motifi