ÜÇ ÇAĞDAŞ ŞAİR: HAŞMET, KOCA RÂGIB PAŞA VE FITNAT HANIM DİVANLARINDA DEĞERLİ TAŞLAR

Authors : Gülşah Gaye Fidan, Ceren Günönü

Pages : 297-320

Doi:10.12981/mahder.1556581

View : 65 | Download : 39

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Değerli taşlar, ihtişamın, gösterişin, süsün yansıması olmasının yanı sıra şifaî etkileri olması yönüyle de yüzyıllardır insan hayatında önemli bir yer edinmiştir. Sosyal, kültürel ve ekonomik hayatta sıkça kullanılan bu taşlar özellikle sevgilinin güzelliğini tasvir aracı olmaları yönüyle edebî eserlerde sıkça zikredilmiştir. Klasik Türk edebiyatında da çeşitli benzetmelerle, mecazlarla veya doğrudan dile getirilerek kullanılmışlardır. Bu çalışmanın konusu 18. yüzyılın temsilcilerinden olan ve aralarında sıkı bir dostluk bulunan Haşmet, Koca Râgıb Paşa ve Fıtnat Hanım’ın divanlarında geçen değerli taşlardır. Adı geçen edebî şahsiyetlerin divanlarında billûr, cevher, dür, elmas firûze, la’l, mînâ, yakut ve zümrüt taşları tespit edilmiştir. Bu taşlar hakkında bilgi verilerek klasik Türk şiirinde kullanım şekilleri üzerinde durulmuştur. Şairler, bu taşları gerçek anlamlarında mühür, kadeh gibi eşyalar veya küpe, gerdanlık, yüzük gibi takılar olarak anmışlardır. Ancak özellikle mecazi anlamlı kullanımlarda, sevgilinin güzelliğini tasvir ederken ve âşığın duygularını anlatırken bu taşları mecazi anlamlarıyla kullanmışlar ve böylelikle etkili bir dil oluşturmuşlardır. Çalışmada bu üç çağdaş şairin divanlarından seçilen beyitler örneklendirilerek açıklanmıştır.
Keywords : Klasik Türk Edebiyatı, Değerli Taşlar, Haşmet, Koca Râgıb Paşa, Fıtnat Hanım