ÂŞIK SAİD’E AİT İKİ DESTANIN ÂŞIK EDEBİYATI-SÖZLÜ TARİH İLİŞKİSİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Özlem Özdemir

Pages : 135-159

Doi:10.12981/mahder.1615192

View : 118 | Download : 76

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü tarih çalışmaları, tarihî süreçte gerçekleşen bir olaya tanık olanların düşünce ve sözlerinin ortaya konulmasıyla, söz konusu olayın, klasik tarih yazıcılarının dışında farklı bir gözle yeniden değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Sözlü tarih, temelde tarih yazımında kullanılan bir yaklaşımdır. Ancak bu yaklaşımın alan yazınında yalnızca tarih bilimi tarafından değil, sosyal bilimlerin sosyoloji, eğitim, edebiyat, sinema gibi pek çok bilim dalı tarafından uygulandığı bilinir. Bu yönüyle değişik disiplinleri bir odakta buluşturarak yeni bakış açılarının da tarih yazımına dahil olmasına katkıda bulunur. Dolayısıyla sözlü tarih yaklaşımı özellikle sosyal bilimler alanında son yıllarda ivme kazanan disiplinler arası çalışmaların gelişmesine destek olmaktadır. Sözlü tarih çalışmalarının uygulama alanlarından biri de âşık edebiyatıdır. Âşıklar, sanat yönü güçlü olan kimseler olmalarının yanında yaşadıkları dönemin toplumsal olaylarının sözcüsü olma niteliğini de taşır. Bu çalışmada da gerek yaşadığı dönemde gerekse sonrasında çevresindeki Muharrem Ertaş, Neşet Ertaş, Hacı Taşan gibi halk şairlerine ilham veren Kırşehirli Âşık Said’in destan türündeki eserleri, sözlü tarih yönteminden yararlanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmada âşığın 1876 Karadağ Savaşı hakkında söylediği iki ayrı destan üzerinde durulmuştur. Söz konusu destanların sözlü tarih yaklaşımı çerçevesinde değerlendirilmesiyle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşanan ve Türk halkının zihninde derin izler bırakan savaşın milletçe algılanış şeklini ortaya koymak amaçlanmıştır. Böylece söz konusu olayı resmi tarih kayıtlarının dışında farklı bir bakış açısıyla değerlendirmek de mümkün olacaktır.
Keywords : Sözlü Tarih, Âşık Edebiyatı, Âşık Tarzı Destan, Âşık Said, İlhamî