İSLAM MİMARİSİNİN DÜŞÜNSEL ARKA PLANINA DAİR BİR YAKLAŞIM DENEMESİ

Authors : Hasan Basri KARTAL

Pages : 179-210

View : 18 | Download : 14

Publication Date : 2014-03-15

Article Type : Review Paper

Abstract :19.yy Sanayi Devrimi, üretimde çeşitli dönüşümlerin yaşanmasına neden olmuş, bu durum etkisini düşünce, bilim ve sanat alanında da göstermiştir. Felsefede daha çok materyalist eğilimler güçlenmiş, bilimde pozitivist paradigma önemli bir kıstas olmuş, mimaride tekniğin gücü ön plana çıkarılmaya çalışılmış, Sanayi Devrimi ve sonrasında ortaya çıkan yeni malzemeler mimari uygulamalarda tercih edilmeye başlanmıştır. Bu dönemde sosyoloji, arkeoloji, sanat tarihi gibi insert ignore into journalissuearticles values(modern anlamda); yeni disiplinler ortaya çıkmıştır. Tarih yazımı ve sanat tarihi yazımı Marksist düşüncedeki doğrusal tarih anlayışından etkilenmiş bu düşünceye paralel bir tarih anlayışı içerisinde sanat eserleri incelenmiştir. Ancak sanat tarihi anlayışı içerisinde İslam Dünyası’nda ortaya çıkmış sanat eserleri ya inceleme konusu yapılmamış ya da oryantalistlerin bakış açıları çerçevesinde ilkel, muğlak, bilinmeyen, esrarengiz olarak yaklaşılmıştır. 20. yüzyılda yaşanan savaşlar, ekonomik krizler Aydınlanma ve Modernlik düşünün sorgulanmasına neden olmuştur. Ayrıca Freud’un insanın bilinçaltına yönelik yaptığı incelemeler Aydınlanma öznesinin kendi zihniyle olan dolayımsız ilişkisinin sorgulanmasına neden olmuş ve özne egemenliğinde nesnenin incelendiği anlayış yerine öznenin de incelenmesini temel alan yeni düşünsel disiplinler insert ignore into journalissuearticles values(Fenomenoloji, Varoluşçuluk v.b.); ortaya çıkmıştır. Sanat tarihinde de bu bağlamda, nesneleri inceleyen eğilimlerin yanında öznenin yani sanatçının düşünsel dünyasını, psikolojisini incelemeye alan eğilimler ortaya çıkmıştır. Ayrıca İslam Sanatı’na ait eserlerin daha çok incelenmesi ile birlikte önce ‚İslam Sanat‛ı kavramı daha sonra ayrı bölge ve üsluplara dayalı ‚İslam Sanatları‛ gibi kavramlar bilimsel ortamda kabul edilmiştir. Makalemizde İslam Sanatı kavramına yönelik çeşitli bakış açıları ve İslam Sanat ve Mimarlığına dair tarih içerisinde yazılmış metinler ve İslam düşüncesinde mimariye yönelik kavramların gelişimi incelenecektir. Anahtar Sözcükler: İslam
Keywords : İslam Sanatı, İslam Mimarisi, Sanat tarihi yazımı, Sanat Felsefesi