KEMALİST GELENEK KARŞISINDA ANA-DAMAR TÜRK MUHAFAZAKÂRLIĞININ TARİHSEL SEYRİ

Authors : Baran DURAL

Pages : 195-214

View : 18 | Download : 17

Publication Date : 2005-04-15

Article Type : Review Paper

Abstract :Modernizm-muhafazakârlık ilişkisi farklı bir yönüyle `Türk muhafazakâr­lığı` pratiğinde de kendisini hissettirir. Ancak `Türk muhafazakârlığı­ modernizm ve Türk modernleşmesi` tartışması beraberinde Türk muhafazakâr­lığının, modernleşme süreçlerine girmiş diğer İslam toplumlarıyla birlikte paylaştığı `yumuşak karnı` da gündeme getirir. Bilindiği gibi, `Antik Yunan felsefesi, Roma hukuku ve Hıristiyan ahlakı`, Batı toplumlarının ve Batı muha­fazakârlığının kendi kökenlerini ifade ederken başvurdukları üçlü değerler kümesinin somut yapıtaşlarıdır. Bu ortak değerler kümesi, Batı muhafaza­kârlığına içinde bulunduğu toplumların kurucu öğelerinden biri olma ayrı­calığını bağışlıyordu. Oysa Türk muhafazakârlığı, bu üçlü değerler küme­sinden mahrumdu. İslam toplumlarının İran dışında, neredeyse tek bağımsız ülkesi konu­ munda bulunan Osmanlı`nın da, Batı karşısında geri!eyişten nasibini alması Türk muhafazakarlığı açısından tarihsel bir `su kesimi çizgisi`ni oluşturdu. Dolayısıyla çareyi Batı`yı izlemek, Batı`nın gelişme çizgisini mutlaka yaka­lamak olarak gören Türk ve kimi İslam toplumlarının kurucu kadroları, çok haklı bir endişeyle biçimlendirdikleri yeni toplumsal ilişkiler örüntüsünde, kuşkuyla baktıkları muhafazakarlığa kurucu unsur vasfı tanımadılar. Batı muhafazakarlığının sürekli `merkezden` konuşmasına karşılık, Doğu muha­fazakarlığında muhafazakarlar `çevreye` itildiler. Türkiye örneğinde, bu itilişte Batı karşısında uğranan bozgun sebebiyle, geleneğe hangi unsurların katılaca­ğı, hangi unsurların ayıklanacağı noktasında Türk muhafazakarlığının yaşa­dığı kafakarışıklığı, çapsızlık ve siyasi iktidarsızlığın önemli rolü oldu. Türk muhafazakarlığı `çevrede` yer almasına radikal bir tepki göster­mekten ziyade, kurucu unsur Kemalizm`in gadrine uğramamak endişesiyle, yeni rejimle sorunlu bir ilişki geliştirmeyi tercih etti. Bu ilişki, `çekinceli itti­fak` olarak adlandırıldı. Türk muhafazakarlığının anadamarı da tam bu nok­tada önem kazandı. Zira anadamar muhafazakar düşünürleri, bir yandan Kemalizm`in çeperinde tutunmaya özen gösterirlerken, diğer yandan ise ye­ni rejimi muhafazakar bir bakış açısıyla sürekli `yeniden üretiyorlardı.` Bu metot muhafazakarlığa, Kemalizm`e kültürel saldırılarda bulunarak tep­kiselliklerini belli oranda açığa vurma imkanı da tanıyordu. Ancak `çekinceli ittifak`m beraberinde Kemalizm`in hem `farklı` bir an­lamda onayını ve. üretimini, hem de içeriğinin bulanıklaştırılmasını getirdiği belirgindi. Kısacası tıpkı muhafazakarlığın genel anlatısının `masum` olmayışı gibi, Türk muhafazakarlığmm kendisini hem çeperinde hem de karşısında konumlandırdığı Kemalizm`e ilişkin tavrı da `masum bir anlatı` değildi. Anahtar kelimeler: Muhafazakârlık, Anadamar Türk muhafazakârlığı, Kemalist Devrim, Kemalizm, `çekinceli ittifak`, Fransız Devrimi, Modernizm, Türk modernleşmesi, modernist İslamcılar, `isyanlı sükut`
Keywords : Muhafazakârlık, Anadamar Türk muhafazakârlığı, Kemalist Devrim, Kemalizm, `çekinceli ittifak`, Fransız Devrimi, Modernizm, Türk modernleşmesi, modernist İslamcılar, `isyanlı sükut`