Vergi Usul Kanunu ve TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı Kapsamında Enflasyon Muhasebesinin Özkaynaklar Üzerindeki Etkisi: BİST İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Authors : İlknur Ergün

Pages : 83-107

Doi:10.29067/muvu.1499880

View : 81 | Download : 67

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Yüksek enflasyonlu bir ekonomide, işletmelerin açıkladıkları finansal tablolardaki kalemlere ilişkin tutarlar, cari fiyat seviyelerinden ifade edilmedikçe gerçeğe uygun değeriyle raporlanmamakta ve faydalı finansal bilgi sunma özelliğini kaybetmektedirler. Enflasyonun bu olumsuz etkisini gidermek amacıyla Türkiye’de, vergi yasalarına ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu düzenlemelerine göre enflasyon düzeltmesi yapılmaktadır. Ancak her iki düzenlemede, düzeltmenin yapılacağı dönemler, kullanılan endeksler ve uygulamalar farklıdır. Bu da finansal tablo kalemlerinin tutarı, geçmiş yıllar kârları/zararları ile dönem kârı/zararında farklılık oluşturmaktadır. Çalışmada Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Türkiye Muhasebe Standardı (TMS) 29’a göre yapılan enflasyon düzeltmesi sonucunda sermaye düzeltmesi, sermaye yedekleri ve kâr yedekleri kalemlerinin tutarlarında oluşan farkın, geçmiş yıllar kârları/zararları ve özkaynaklar üzerindeki etkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Borsa İstanbul (BİST) imalat sektöründe faaliyet gösteren 115 işletmenin 2023 yılı finansal tablo ve dipnotları doküman analizi ile incelenerek, uygulama farklılıklarının etkisini ve önemini ölçmek amacıyla oransal analiz yapılmıştır. Yapılan değerlendirmede, özkaynak fon kalemlerinde her iki düzenlemeye göre enflasyon düzeltmesi sonucunda dikkat çekici farklar oluştuğu tespit edilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 2024/14 sayılı bülteninde oluşan bu farkların SPK’ya tabi işletmelerin TMS 29’a göre yapacakları enflasyon düzeltmesinde Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları hesabına aktarılacağı belirtilmiştir. Çalışma kapsamında yer alan imalat işletmelerin, TMS 29’a göre sunulan finansal tablolarında Geçmiş Yıllar Kârları/Zararlarında takip edilen farklar tutarının, özkaynaklar toplamına oranının ortalama %16 olduğu tespit edilmiştir. Enflasyon düzeltmesinde VUK ve TMS 29’a göre kullanılan iki farklı endeksin katsayıları dikkate alındığında, meydana gelen farkları ve uygulayıcıların iş yükünü azaltabilmek için enflasyon düzeltmesi uygulamalarında aynı endeksinin kullanılması önerilmektedir.
Keywords : Enflasyon Düzeltmesi, Özkaynaklar, Geçmiş Yıllar Kâr/zararı