Hatay yellow strain (Bombyx mori L.) under the threat of extinction: Determination of morphological and biological features with some reviews

Authors : Başak ULAŞLI, Berna İLERİ, Feza CAN

Pages : 266-271

Doi:10.37908/mkutbd.860085

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2021-08-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: İpek lifi tarih boyunca önemini koruyan, günümüzde katma değeri yüksek tekstil ürünlerinin vazgeçilmez liflerinden birisidir. Yaklaşık 5000 yıl önce evcilleştirilmiş bir böcek olan ipek böceğinin yerli ırkı, Hatay sarısına sahip olması ülkemizin önemli ayrıcalıklarından birisidir. Ülkemizde uzun yıllardır sadece beyaz koza ören hibrit ırkın yetiştirildiği ipekböcekçiliğinde, Hatay’ın yerel ırkı olan Hatay sarısının üretimi neredeyse son 45 yıldır yapılmamaktadır. Yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bu yerli ipekböceği ırkının bazı morfolojik ve biyolojik özelliklerinin araştırılması hedeflenmiştir. Yöntem ve Bulgular: Hatay ilinin Harbiye ilçesinde 2020 yılında, iklime uygun ışıklanma süresi, sıcaklık ve nem koşullarında doğal yaşam alanında kültüre alınan yumurtalardan mart ayında ilk dönem larvaların çıkmasıyla beraber 1000 larvanın gelişimleri; dört kez gömlek değiştiren beş larva dönemi, koza dönemi ve kozalardan kelebek çıkış süreci takip edilmiştir. Bu işlem her iki döl için de uygulanmıştır. Kelebekler öldükten sonra kanatları gerilerek etiketlenmiş, müze materyali olarak hazırlanmıştır. Genel Yorum: Bu çalışma sonucunda Hatay sarısı ırkı yeniden yetiştirilebilmiş, doğaya kazandırılarak, hem dünyada ipek üretiminde tercih edilen “barış ipeği” yöntemi ile üretimine imkan sağlanmış hem de Türkiye’de bilimsel bilgiler ışığında sürdürülebilirliği için ilk adımlar atılmıştır. Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Ülkemizin yerli ipekböceği ırkı Hatay sarısının doğal yaşam ortamı olan Hatay’da iki döl verdiği ilk kez bu çalışma ile belirlenmiş ve biyoekolojik özelliklerine önemli bir katkı sunulmuştur. Böylece kelebeklerin hayat döngüsü, dönemlerin gelişme süreleri ve yılda verdiği döl sayısı gibi biyolojik özellikleri, ayrıca ergin ve ergin öncesi dönemlerinin yeni morfolojik özellikleri
Keywords : Bombyx mori, Hatay sarısı ırkı, barış ipeği, biyoloji, Türkiye