Soma’da Madencilerin Risk Anlamlandırmalarında Kurumsal ve Yerel Bilginin Üretim Dinamikleri

Authors : Çağatay TOPAL, Fatma Umut BEŞPINAR, Çağrı TOPAL

Pages : 371-402

Doi:10.25064/mulkiye.599008

View : 23 | Download : 9

Publication Date : 2018-10-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma 13 Mayıs 2014 tarihinde Soma’da 301 madencinin hayatını kaybettiği facianın  meydana geldiği madendeki riskleri anlamlandırmak ve süregiden benzer risklerle baş etmek  için madencilerin farklı sosyal bilgi kümelerini nasıl kullandıklarını incelemektedir. Çalışma,  2015 yılı Haziran ve Eylül aylarında Soma’da yapılan saha araştırmasında toplanan verilere  dayanmaktadır. Sosyal bilgi kümesi, bir grubun ortaklaşa anlamlarının bütününü ifade eder  insert ignore into journalissuearticles values(Berger ve Luckmann, 1966);. Bu küme, grup üyelerinin ilişkileri, rolleri ve kimliklerine dair  yerleşik anlamları barındırır. Bu çalışmada, madencilerin özellikle iş güvenliği konusundaki  kurumsal bilgi kümelerine ulaşımının oldukça sınırlı olduğu savunulmaktadır. İlk olarak,  üretim baskısı ve geniş bir yedek işgücünün varlığı, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin eğitimlerin  ve denetlemelerin işveren tarafından uygulanmamasına veya ihmal edilmesine yol açmakta  ve madencilere tam zamanlı çalışmaya başlamadan önce yeterince işyeri ve iş güvenliği  eğitimi verilmemektedir. İkinci olarak, maden yönetimine karşı madencileri temsil etmesi  gereken sendika işverenle işbirliği içine girmekte ve teknik uzmanlık ve güvenlik mevzuatına  uyum konularında yönetimi sorgulamaktan kaçınmaktadır. Üçüncü olarak, iş yerinde iş  sağlığı ve güvenliğine ilişkin konuları denetlemekten sorumlu İSG insert ignore into journalissuearticles values(iş sağlığı ve güvenliği);  uzmanları ve iş yeri dışındaki barolar ve işyerini temsil etmeyen sendikaları da içeren meslek  kuruluşları madeni etkin bir şekilde denetleyememekte ve sahip oldukları kurumsal bilgi  niteliğindeki teknik-yasal-hukuksal bilgi ve tecrübelerini madencilere aktaramamaktadırlar.  Dolayısıyla, farklı kaynaklardan erişilebilecek kurumsal bilgi madencilere ancak yönetimin izin  verdiği ölçüde açıktır. Madenciler kurumsal bilgiden büyük ölçüde yoksunken, madenciliği  madendeki günlük çalışmalarıyla ve ilişkileriyle elde ettikleri geniş bir yerel bilgi kümesinden  yararlanarak yapmaktadırlar. Bu yerel bilgi kümesi, madencilerin geçmişten bugüne ortaklaşa  biriktirdikleri tecrübeleri, bilgileri, kaygıları, alışkanlıkları ve tavırları içermektedir. Bu küme,  madencilerin yönetime karşı koymak için kullanabildikleri temel bilgi kaynağıdır. Fakat bu  bilgi teknik ve yasal anlamda ne yönetim tarafından, ne de devletin ilgili yetkilileri tarafından  meşru bir kaynak olarak görülmektedir. Bu da madencilerin iş güvenliğine dair meşru  taleplerinin görmezden gelinmesi için yönetime dayanak sağlamaktadır. Kurumsal ve yerel  bilgi kümeleri arasında oluşturulan hiyerarşi ve gerilim ile kurumsal bilginin kullanımının  maden yönetimince kısıtlanması ve tekelleştirilmesi, madendeki güvenliksiz koşulların  sürmesiyle sonuçlanmaktadır.
Keywords : Soma, madenciler, risk, kurumsal bilgi