Erken Cumhuriyet Ankarası’nda Emeği Zapt Etmek: Altındağ’da Polisin Toplumsal Tarihi

Authors : Çağlar DÖLEK

Pages : 63-110

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2019-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Kemalist rejimin bir burjuva modernite projesi olarak tasarladığı Ankara kentinin kuruluşunun başlıca çelişkisini oluşturan, Falih Rıfkı Atay’ın 1930’lu yıllar gibi erken bir tarihte bile “iki[nci] Ankara” olarak tanımladığı, Altındağ baraka mahallelerini tartışmaya açacaktır. Bu tartışma ise, devlet inşası sürecinin kurucu -ancak literatürde ihmal edilmiş- bir veçhesi olan polisin toplumsal ve mekânsal tarihi bağlamında yürütülecektir. Yenişehir’in siyasal/iradi karar ve müdahalelerle kurulduğu, aynı zamanda imar ve arsa rantlarının belirleyiciliğinde şekillenen bir süreç içinde Altındağ, “kentin hizmetkarları”nın yoğunlaştığı bir mekân olarak ortaya çıkmıştır. Yoksulların Altındağ’da yoğunlaşması olgusu, Türkiye toplumsal formasyonunun özgül sorunlarından birisi olan gecekondu meselesinin tarihsel kökenlerine ve buna ilişkin devletin izlediği siyasete dair önemli bir tartışma zemini sunmaktadır. Zira Altındağ’ı kurdukları barakalarla işgal eden ve ancak Ankara’nın emek arzını 1950’li yıllara kadar neredeyse tek başına karşılayan Altındağ’ın heterojen emekçi nüfusu, erken Cumhuriyet rejimi için bir tür asayiş meselesi olarak algılanmış ve buna ilişkin kurucu bir polis siyaseti tanımlanmaya çalışılmıştır. Erken Cumhuriyet Ankarası’na damgasını vuran Nevzat Tandoğan’lı yıllarda insert ignore into journalissuearticles values(1929-1946); rejimin kurumsal, siyasal ve ideolojik veçheleriyle sınıfsal bir temelde tahkim edilmesi sürecinin ana bileşeni olan bu polis siyasetinin ise birbiriyle ilişkili üç dinamik üzerinden işlediği söylenebilir: Mekânın zapt edilmesi, yoksulluğun siyasal inşası ve gündelik hayatın ahlâki denetimi. Bu tartışmayla iddia edilen odur ki, Altındağ’da emeğin tarihsel kurulum süreci, aynı zamanda bir asayiş meselesi olarak devletin polis siyasetini belirlemiş ve özgül bir toplumsal marjinalleşinsert ignore into journalissuearticles values(tiril);me sürecinin mekânsal, sınıfsal ve siyasal dinamiklerini döşemiştir.
Keywords : Erken Cumhuriyet Ankarası, Altındağ, polis siyaseti, kent mekanı, sınıf