Halkçılık İlkesinin Bedene Yansıması: Türkiye’de Ulus İnşası ve Kıyafet Meselesi

Authors : Mustafa DOĞANOĞLU

Pages : 276-296

View : 20 | Download : 56

Publication Date : 2022-03-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Bedenin nasıl olması ya da davranması gerektiğine ve nasıl örtünmesi ya da giyinmesi gerektiğine dair kabuller, toplumsal örgütlenme biçiminin işleyişini belirleyen iktidar ilişkileri içerisinde şekillenir. Bu nedenle beden, toplumsala dair işaretler taşır. Giyimli beden, toplumsal, politik ve sınıfsal bütün işaretlerin en açık şekilde gözlemlenebildiği görünümlerden biridir. Dolayısıyla, kılık-kıyafet ile kimlik arasında güçlü bir ilişki söz konusudur ve bu nedenle ulusal kimliğin inşası bağlamında giyimli beden, ‘siyasal’ müdahale alanı olmuştur. Türkiye’de ulus inşası ve kılık-kıyafet arasındaki ilişkiye yakından baktığımızda, bu sürecin ikili bir karaktere sahip olduğu görülmektedir. Bir taraftan, ulusal kimliğin zeminini teşkil eden ve yasalar karşısında eşitliğe dayanan vatandaşlığın tesis edilmesiyle ilgilidir; çünkü imparatorluk dönemiyle kıyaslandığında, kıyafet düzenlemesinin, dış görünüşe dair bir ‘eşit kılma’ boyutu bulunmaktadır. Diğer taraftan, söz konusu ‘eşit’ kılma, “medeni” kıyafet temelinde yapılmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla dış görünüşü ‘eşit’ kılmanın yanında, kıyafet politikasının, Batılılaşma/“muasırlaşma” gibi bir boyutu da bulunmaktadır. Birinci boyut, daha çok halkçılık ilkesiyle ilgilidir; ikinci boyut, daha çok inkılapçılık ilkesiyle ilgilidir. Türkiye’de ulus inşası ve kılık-kıyafet meselesine bakıldığında, -doğal olarak- daha çok muasırlaşma/Batılılaşma bağlamında araştırmaların gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu çalışmada ise kılık-kıyafet meselesiyle halkçılık ilkesi arasında nasıl bir ilişkinin olduğu ve ‘erkek ve kadın vatandaşın’ görünme biçimi açısından ne gibi farklarının olduğu tartışılmıştır. Vatandaşlığın esas kılınması yolunda bir “arındırma” ve “nötr kılma” siyasetini ifade eden halkçılık ilkesinin, erkek bedenine eksiksiz yansımış olduğu; fakat kadın bedenine eksik yansımış olduğu görülmüştür. Zira erkek için “medeni” olarak kodlanan giyinme biçimi, kanun yoluyla ‘zorunlu’ kılınmışken; kadın için “medeni” olarak kodlanan giyinme biçimi, ‘zorunlu’ kılınmamıştır.
Keywords : Kemalizm, ulus inşası, halkçılık, beden, kılık kıyafet