Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Zaman Yoksulluğu

Authors : Selcen ÖZTÜRK, Pınar SEZER, Dilek BAŞAR

Pages : 361-386

View : 66 | Download : 60

Publication Date : 2023-07-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireylerin zaman algısının değişim ve dönüşümü toplumsal yapıyı etkilerken aynı zamanda toplumsal yapıdan da etkilenmektedir. Özellikle Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan kapitalist ilişkiler zamanı doğal bir süreç olmaktan çıkarmıştır. Günümüzde boş zaman kavramı ücretli çalışanların istihdamda olmadığı zamanlara addedilmektedir. Ancak boş zaman kavramı toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizliklerden ciddi şekilde etkilenmektedir. Karşılıksız emek yükünün çoğunlukla kadınlara atfedildiği Türkiye gibi toplumlarda çalışan kadın ve erkeklerin boş zaman algısı ve tercihi ciddi şekilde farklılaşabilmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın temel amacı zaman algısında gerçekleşen dönüşümün toplumsal cinsiyet perspektifiyle birlikte ele alınması, toplumsal cinsiyete dair politik dönüşümlerin belirleyici etkisinin incelenmesi ve çalışan ve çalışmayan kadınlar özelinde zaman yoksulluğunun analiz edilmesidir. Bu amaçla TÜİK 2014-2015 Zaman Kullanımı İstatistikleri kullanılarak betimsel bir değerlendirme yapılmaktadır. Çalışmada zaman yoksulluğunun zaman boyutuna odaklanarak zaman yoksulluğu göreli olarak hesaplanmaktadır. Bu amaçla veri setinde yer alan zaman günlükleri kullanılarak tüm kadınlar, çalışan kadınlar ve çalışmayan kadınlar ile aynı grupların çeşitli yaş grupları için zaman yoksulluğu eşik değerleri ve zaman yoksulluğu oranları hesaplanmaktadır. Çalışmada zaman yoksulluğu eşik değerleri haftalık ortalamalar yerine hafta içi ve hafta sonu için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Hesaplamalar hafta içinde tüm kadınlar için zaman yoksulluğu eşik değeri 174 dakika olarak hesaplanırken; çalışan kadınlar için eşik değer 90 dakika ve çalışmayan kadınlar için eşik değer 198 dakika olarak hesaplanmıştır. Söz konusu eşik değerlerin altında keyfi zamana sahip kadınlar zaman yoksulu olarak tanımlanmaktadır. Hesaplamalar hafta içinde çalışan kadınların %56.86’sının çalışmayan kadınların ise %15.26’sının zaman yoksulu olduğunu göstermektedir. Hafta sonunda ise hafta sonu çalışan kadınların zaman yoksulluğu oranı %12 iken; hafta sonu çalışmayan kadınların zaman yoksulluğu %11.88 olarak hesaplanmaktadır. Çalışmada ayrıca hafta içi çalışan ve çalışmayan kadınlar için zaman yoksulluğu eşik değerleri ve zaman yoksulluğu oranları farklı yaş grupları için de hesaplanmıştır. Hesaplamalar tüm yaş gruplarında çalışan kadınların zaman yoksulluğu oranlarının, çalışmayan kadınların zaman yoksulluğu oranlarından yüksek olduğunu göstermektedir. Çalışma kapsamında elde edilen bu sonuçlardan yola çıkarak çeşitli politika önerileri sunulmaktadır.
Keywords : Zaman yoksulluğu, çok boyutlu yoksulluk, toplumsal cinsiyet, boş zaman, zaman kullanım anketleri